Correspondentie - deel 1

De vraag is of alle godsdiensten in wezen potentiële splijtzwammen zijn en ik denk dat het niet anders is. In wezen zou de religie de kloof tussen wat de mens is en hoe hij zou kunnen en moeten zijn moeten slechten. Wat religies echter doen is dat overal het priesterdom de kloof tussen de mens en zijn geprojecteerde god overbrugt en zo de kloof, als een splijtzwam, gapend open houdt. Verdeel en heers en houd je eigen bevoorrechte positie in stand. De enige ware religie zou dus de religie zijn die zichzelf overbodig maakt. Religies zoals wij die kennen pogen ons maatschappelijk bestaan zin te geven, maar niet ons leven en in deze verdeelde wereld, van verdeelde mensen, kunnen ze niet meer dan een schijncohesie bieden binnen hun eigen genootschappen en sekten. De bedoeling van de Verlichting was niet de vrijheid van godsdienst, maar de ontworsteling van de goedgelovigen aan de godsdiensten. Zoals Kant schreef:

"Verlichting is daar waar mensen de onmondigheid afleggen die zij aan zichzelf te wijten hadden. Onmondigheid is daar waar mensen niet in staat zijn hun verstand te gebruiken zonder zich daarbij door een ander te laten leiden. Mensen hebben de onmondigheid aan zichzelf te wijten wanneer dat onvermogen niet berust op een gebrek aan verstand, maar op het ontbreken van de vaste wil en de moed om het verstand dat zij hebben ook te gebruiken zonder zich daarbij door een ander te laten leiden. Sapere aude! Waag het om het verstand dat je hebt zelf te gebruiken! is dus het wachtwoord van de Verlichting."

Het resultaat is dat we de religies hebben ingewisseld voor de wetenschappen en dogma's door hypothesen. Het heil wordt verwacht van de wetenschapper en de goedgelovigheid viert onverminderd hoogtij. Wat dus aanvankelijk bedoeld was als Verlichting heeft derhalve geleid tot een steeds grotere Verduistering, waarin wij nu met z'n allen ronddwalen en weg nog doel kennen. De multiculturele samenleving, de samen-op-weg-kerken, de dialogen tussen de religies, kunnen op zijn hoogst het grote compromis van het kleinst gemene veelvoud opleveren, waarin niemand zich meer herkent. Het tegenovergesteld is de grootst gemene deler, dat waarin de mensen gelijk zijn en dat is dat ze mens zijn. De rest is franje, een veelkleurig kostuum wat ze aangetrokken hebben en waardoor ze van elkaar verschillen en van elkaar gescheiden zijn. Het gevecht gaat in wezen alleen om de snit van de verschillende kostuums. waarin iedereen zichzelf verpakt heeft. De keuze is om het kostuum uit te trekken, je jas van overtuigingen en vooroordelen, of eindeloos door te vechten om het eigen gelijk. In een vreedzame wereld kunnen alleen vreedzame mensen leven, tevreden mensen die in vrede met zichzelf, hun medemensen en de wereld leven. Dat is het figuurlijke Beloofde Land en de weg daar naar toe, compromisloos en consequent, hebben wij op onze sites gezet. Het is al zo vaak gezegd maar er is nog nooit geluisterd.

De vorm en de inhoud van de evangeliën blijft een merkwaardig verhaal vol onverklaarbare gebeurtenissen als je het als het verslag van historische voorvallen blijft bekijken. Onbegrijpelijk blijft het feit dat alleen Flavius Josephus iets over ene jezus vermeldt en zelfs daarvan is het de vraag of het geen latere toevoeging is. Er zijn destijds veel meer evangeliën geweest maar de kerk heeft er maar vier geannexeerd en de rest gewogen en te licht bevonden. Clemens Alexandrinus verklaart dat met het feit dat er ook maar vier windstreken zijn en zo zijn we dus aan dit christendom gekomen. Er is dus alle reden om te twijfelen aan de historiciteit van "Jezus" en in het verleden is dat ook vaak gebeurd maar dan nog blijft de betekenis van de evangeliën duister. In 1976 schreef de communicatiedeskundige Pierre Krijbolder een origineel en in mijn ogen geniaal boekje, "Jezus de Nazoreeër, een studie over de historiciteit van Jezus en de oorsprong van het christendom" (Wetenschappelijke uitgeverij ISBN 90 214 29217). Hij laat daarin zien dat het evangelie een gecomponeerde metafoor is van een messianistische beweging. Met andere woorden een sprookje met een boodschap. Philo Alexandrinus had er al op gewezen dat je de Pentateuch allegorisch moest verklaren en er was toch iets met het "kind" dat naar Egypte vluchtte toen de grond onder zijn voeten te heet werd? Een andere doodgezwegen en verguisde ketter was Prof. Fokke Sierksma, die in 1961 "Een nieuwe hemel & een nieuwe aarde" ( ISBN 90 6293 002 6) schreef, over messianistische en eschatologische bewegingen en voorstellingen bij primitieve volken. Hij waagt het daarin om het oorspronkelijke christendom te vergelijken met andere messianistische bewegingen. Alleen voor de VPRO heeft hij daarover in 1962 een aantal lezingen mogen houden, maar het heeft hem wel zijn baan aan de Universiteit Groningen gekost.
Met andere woorden: een gesprek reconstrueren tussen Pilatus en "Jezus" is even onzinnig als je te buigen over een mogelijk gesprek tussen de Gelaarsde Kat en de Markies van Carabas en zoeken naar overblijfselen van de Ark van Noach is te vergelijken naar een speurtocht naar het muiltje van Assepoester. Als je sprookjes en mythen als historische verhalen leest, hoef je je niet te bekommeren om de betekenis ervan en de boodschap die erin vervat is. Alle messianistische bewegingen, of je nu het christendom neemt of de boodschap van Marx, zijn ontstaan in chaotische tijden en zijn altijd gedragen door een hang naar een rechtvaardige wereld. Altijd is het de gevestigde orde geweest en het feit dat de initiators verstrikt zijn in de uitwerking van hun visie, die de bewegingen gecorrumpeerd heeft. "Jezus" had in dat klimaat van terreur en willekeur geen schijn van kans, maar stel je nu eens voor dat er in deze tijd van het internet een dergelijke beweging zou ontstaan?

Ik las je eerlijke verslag van je jarenlange moeizame zoektocht. Het is natuurlijk ook moeilijk als je geen duidelijke voorstelling hebt van wat je nu precies zoekt en misschien nog moeilijker is als je beseft dat je alles los moet laten maar niet goed weet wat daar allemaal onder valt. Ik denk dat iemand die schrijft: "het er zijn is een zijnde, dat niet alleen voorkomt onder een (ander) zijnde. Het wordt veeleer daardoor in ontologische zin onderscheiden, dat het dit zijnde in zijn zijn te doen is om dit zijn zelf. Tot deze zijnsrelatie van het er zijn behoort dan echter, dat het in zijn zijn een zijnsrelatie heeft met dit zijn", een absoluut warhoofd is al heet hij Heidegger. Ik denk dat Wittgenstein gelijk had toen hij zei dat wat gezegd kan worden eenvoudig gezegd kan worden. Misschien moet je het zijn niet denken maar zijn en is dat het grote verschil tussen het leven wat de beschaafde mens leidt met zijn hebben en willen en een leven in een eeuwig nu. Kierkegaard schrijft in "Het begrip angst": "het eeuwige betekent ook het heden zonder verleden en toekomst, en dat is de volmaaktheid van het eeuwige". Karl Jaspers is waarschijnlijk duidelijker als hij zegt dat de mens de dood, het lijden, de strijd, de schuld en het noodlot moet aanvaarden en als hij dit in alle eerlijkheid doet kan hij in de grenssituaties tot een echte existentie komen. Ook hij noemt het dan een sprong uit de vertwijfeling naar het zelf zijn. De sprong vanuit de angst naar de rust is de meest fantastische sprong die de mens kan doen. Waarna hij tot de conclusie komt dat je die sprong niet eigenmachtig kunt maken maar dat het de ervaring is van het geschonken worden. Alleen met de rug tegen de muur, als de mens niets meer te verliezen heeft, kan dat in deze maatschappij gebeuren. Het is dus niet een sprong die je buiten de werkelijkheid, maar juist de werkelijk in voert, maar wel uit de maatschappelijke werkelijkheid. Je komt dan niet aan waar je je nergens meer aan kunt hechten, maar juist omdat je nergens meer aan hecht kun je die sprong maken. De val in de afgrond brengt je wel buiten het door ruimte en tijd ingeklemde beschaafde bestaan, maar in een werkelijkheid waar alleen nog maar de natuurwetten gelden en niet door mensen bedachte wetten en normen.
Van jouw eigen 3e Patriarch van Zen zijn de woorden: "Het verschil van één millimeter en hemel en aarde zijn van elkaar gescheiden". Misschien moet je dus wel alle denken loslaten, of anders gezegd, vanuit de onmiddellijkheid is denken niet meer mogelijk, zoals kleine kinderen ook niet denken, die zijn gewoon. Alles loslaten is een pijnlijk en moeizaam gevecht maar de beloning is onvoorstelbaar en als je het eenmaal ziet kun je je niet meer voorstellen dat je het terwijl het zo voor de hand lag nooit hebt durven zien. Het enige wat je nodig hebt is een absolute eerlijkheid ten opzichte van jezelf.

Meister Eckehart lijkt misschien duister maar je moet bedenken hoe behoedzaam hij met het uitdragen van zijn visie moest zijn. In zijn tijd werden overal om hen heen door de kerk ketters te vuur en te zwaard bestreden. In zijn boek "Ketters" geeft Theun de Vries een heldere beschrijving van het klimaat in die tijd. Het feit dat Eckehart zich herhaaldelijk op de Meesters beroept zonder te specificeren wie dat zijn, getuigt van zijn behoedzaamheid.
Het warhoofd Paulus, die zelf zegt dat hij "nu nog ziet als in een spiegel", waarmee hij wil zeggen dat hij het ook niet begrijpt en Augustinus die zelf een fervente ketterjager is geweest en een van de grote verdedigers van het geïnstitutionaliseerde christendom moesten dus wel in de ogen van Eckehart dwaalleraren zijn, waar hij geen enkel beeld mee deelde. Je moet toch weten wat voor gruwelijke ideeën beide heren over vrouwen koesterde.
Wij bepalen niet onze wil, maar wij willen van alles. Wij zijn niet maar wij willen gelukkig zijn en daardoor jagen we iets na wat daardoor per definitie onbereikbaar blijft. En daardoor is alles, waarmee wij zwoegen en ons aftobben onder de zon, ijdelheid. Boeddha zei ook al dat alle lijden van de begeerte, het willen, komt en in zijn verlengde zegt Eckehart dus: "hij allen bezit werkelijk geestelijke armoede, die niets wil, niets weet en niets wenst". Met andere woorden: wie niets meer wil verzinkt in God, leeft naar zijn wil, of omdat God en de natuur één zijn volgens de ketter Spinoza, leeft naar de natuur en bereikt daarmee een leven zonder lijden, dus ook zonder ziekten en pijn. In de ogen van Karin Spaink moeten Boeddha en Jezus de ultieme kwakdenkers zijn.
Als je jezelf moet leegmaken, van je bagage wilt ontdoen, moet je eerst weten wat nu precies die bagage is. Lou de Palingboer zei daarover: "Wie kent God? Niemand. Daarom moet je niemand zijn om God te kennen". Het kenmerk van de mysticus is dat hij zich beperkt tot het wat en hoe en geen eschatologie heeft. De enigen in de loop van de mensengeschiedenis die het waarom hebben verduidelijkt en beseften wat er zou gebeuren als mensen massaal tot zichzelf zouden inkeren, is de groep die de metafoor "Jezus" gecreëerd hebben om hun boodschap aan op te hangen. In het Oosten zouden zij hen Boddhisatva's genoemd hebben, zij die niet rusten voor de laatste grashalm bevrijdt is.
Wie lijdt, ziek is, is dus niet leeg genoeg en weet dus aan zijn lijden dat hij het anders moet doen. Lijden heeft dus niet zoals in onze geneeskunde een oorzaak maar een betekenis. "Wie zijn kinderen liefheeft spaart de roede niet" en "Gestrenge tuchtiging treft hen die het rechte pad verlaat. Wie terechtwijzing haat zal sterven" staat in Spreuken en daar kan onze geneeskunde niets mee. Lijden is lijden en religieus lijden bestaat niet. De heilige Lidwina van Schiedam zou tegenwoordig terecht als een theatrale borderliner gediagnosticeerd worden.
Eckehart leed dus niet, had met zijn eigenbelangen zijn masker afgelegd en was een Mann ohne Eigenschaften geworden, karakterloos en hij doorzag het spel en was listig als een slang en argeloos als een duif. Alleen als je samenvalt met jezelf, val je samen met je leven, is er geen verschil meer tussen binnen- en buitenkant, heb je menselijke tweespalt overwonnen en is je hoofd leeg geworden.
Het is allemaal niet zo moeilijk als je denkt, maar wel totaal anders dan je ooit gehoord hebt. "Alleen iemand die nog veel gekker denkt als de filosofen kan hun problemen oplossen", schrijft Wittgenstein.
Stel je nu eens voor dat Eckehart in zijn tijd over het WWW beschikt had en onverbloemd had kunnen zeg wat hij echt had willen zeggen. Zou de geschiedenis dan niet een heel andere loop genomen hebben?

Het zijn de stichters van de godsdiensten die zelf het Nirwana, het Koninkrijk Gods of de apatheia bereikt hadden en dus uitgestegen waren boven lijden en verdriet, die de mensen de weg probeerden te wijzen, naar wat zij zelf bereikt hadden. Helaas hebben de godsdiensten die op hun leren zijn gebaseerd niets meer met die boodschap te maken. Het is altijd het priesterdom dat zich van de leer heeft meester gemaakt uit angst voor hun eigen hachje, en zo de uitweg voor de gelovigen geblokkeerd heeft. Als je wilt weten wat de eigenlijke boodschap is geweest is het zinniger om te rade te gaan bij de ketters. Vladimir Sergevitsj Solovjov was met zijn visie een gevaarlijke ketter en heeft dus tijdens zijn leven het lot ondergaan wat des ketters is. Misschien is zijn bekendste verhaal "De legende van de Grootinquisiteur", dat zijn vriend Dostojevski eigenlijk als een corpus alienum in zijn "De gebroeders Karamazow" heeft geplakt. Zo voorzichtig was Dostojevski tenminste. Te onzent schreef de spinozistische ketter Pontiaan van Hattum rond 1660 "Een hemel op Aarde" en het is niet goed met hem gegaan. Mensen dromen van utopieën, van ontsnappen uit de doolhof, van aardse paradijzen, maar doorgaans wil de journalist ook in het aards paradijs journalist blijven. Met andere woorden, mensen willen wel ontsnappen maar met behoud van hun bagage en dat is nu net de reden waarom het nooit lukt. De enge poort is daarom zo'n aardige metafoor, want daar kun je alleen doorheen als je volledig onthecht bent.
Plato vertelt in zijn Symposion dat de mens ooit heel was, maar door zijn onrecht door de godheid in twee helften verdeeld is. "Zo is ieder van ons het brokstuk van een mens. Daarom zoekt ieder steeds zijn eigen wederhelft. De begeerte nu en drang naar het een worden heet Eros". Zo vullen mensen in een relatie elkaar aan, zijn afhankelijk van elkaar, hebben elkaar nodig en dat noemen ze dan liefde. De geslachtelijke liefde is dan een symbolisch verlangen naar de verloren eenheid, de kleine dood van het orgasme, maar het blijft behelpen. Belangeloze liefde is heel wat anders. Dat kan alleen tussen hele mensen, die elkaar niet nodig hebben, tussen zelfgenoegzamen.
Wie sterft voor hij sterft, sterft niet als hij sterft, sprak ooit Mohammed. De dood zal altijd blijven bestaan, maar alleen je mening over de dood kan veranderen. Het eeuwige leven wat de wijzen beloofden wil niets anders zeggen dan leven in het eeuwige heden, zonder verleden en toekomst.
Wij geloven dat de Hemel op Aarde geen onbereikbare utopie is, maar dan moet er wel vreselijk veel veranderen. Dan moeten mensen naar een ander bewustzijn en het pijnlijke daarvan is dat je als je dat bewustzijn bereikt met spijt en schaamte terugkijkt op je leven, vooral omdat je ziende zo blind en horende zo doof bent geweest.

De wereld zit ongelofelijk ingewikkeld in elkaar en ik begrijp heel goed dat je tegen alle onrecht in opstand komt, maar ik denk dat je het kwaad in de wortel aan moet pakken. Wat er in Amerika gebeurd is is alleen een symptoom van een door en door zieke maatschappij, maar zoals het tv-spotje zegt: de maatschappij dat ben jij. Wij doen natuurlijk allemaal mee met deze maatschappij, wij laten ons leiden en sturen door ouders, leraren, dominees, politici, wetenschappers, en allemaal andere mensen waarvan wij denken dat zij het beter weten dan wij. Overal zijn er mensen die denken dat ze weten hoe andere mensen moeten leven en in al die eeuwen heeft dat geleid tot de wereld waar we nu in leven. We ziteen allemaal in hetzelfde stuurloze schuitje en er zijn zoveel kapiteins die met elkaar vechten om het hun kant uit te sturen en ze weten niet waar naar toe. We hebben de vorige eeuw twee wereldoorlogen gehad, en we hebben er nooit wat van geleerd. Overal maken mensen elkaar af omdat ze leiders volgen, niet zelf nadenken, en er zijn alleen maar slachtoffers. Ze verdedigen hun daden met uitspraken uit hun zogenaamde heilige boeken en zeggen zelfs dat ze moorden in naam van God omdat ze hun gelijk uit hun boek halen. Het grootste probleem is dat al die mensen, Amerikanen, Taliban, Nederlanders, Israëliërs en al die anderen er van overtuigd zijn dat ze vechten voor een goede zaak, dat ze gelijk hebben en geen andere keuze, net als goedbedoelende ouders die hun kinderen wetten en normen bijbrengen om in deze maatschappij mee te kunnen spelen. Er zijn geen schuldigen of onschuldigen, er zijn alleen maar mensen die hun eigen belangen verdedigen, er zijn geen daders en slachtoffers, er zijn alleen maar slachtoffers. Mensen laten zich leiden door angst, haat, jaloezie, hebzucht en eigenbelang. Bij de CIA en de FBI werken gewone mensen, die een gewone baan hebben, een gezin, waar brood op de plank moet komen, en ze zijn er heilig van overtuigd dat ze een goede zaak dienen. Als je hen veroordeelt ben je niet in staat je in hen te verplaatsen. Alle volwassenen zijn ooit argeloze, eerlijke en prachtige kinderen geweest die onbevreesd, tevreden, lachend en spelend door het leven gingen. Wat ze geworden zijn zie je aan jezelf en alle mensen om je heen. Alleen al hier in Nederland maken de christelijke kerken elkaar onderling af, zie je overal ontevreden mensen, echtscheidingen, ruzies, vechtende politici, burenruzies, haat en nijd. Mensen kunnen niet eens met zichzelf in vrede leven, laat staan met anderen en de kinderen zijn altijd de klos. Alleen al in Nederland worden per jaar 50 kinderen door hun ouders doodgeslagen en 10.000 ernstig mishandeld, en de geestelijke terreur waar ze onder lijden is niet eens aantoonbaar. En met zijn allen zeggen we dat we het zo goed hebben omdat we onze ogen en onze oren sluiten voor het huilen van de kinderen. Niemand van ons heeft recht van spreken, niemand heeft het recht om te oordelen over anderen, wij hebben allemaal vuile handen en boter op ons hoofd.

Habermas zegt dat in de moderne denkvorm die gevolgd is op de mythische en de religieus-metafysische religie overbodig wordt. Je zou kunnen zeggen dat de wetenschap de nieuwe religie is en het wetenschappelijk denken, de ratio, het moderne denken. Goethe had nog het idee dat Das Gefuel alles ist, maar dat is inmiddels door de ratio volledig ondergesneeuwd, waardoor de huidige mens met zijn hoofd en aan de oppervlakte leeft. "Alle Wissenschaft waere ueberfluessig wen Wesen und Erscheinung der Dingen unmittelbar zusammenfielen", zegt Karl Marx, waarmee hij zou kunnen bedoeld hebben dat zolang de mens niet in de wereld maar ertegenover staat, hij een conglomeraat van theorieën en denkbeelden nodig heeft om zijn bestaan te rechtvaardigen, zijn angsten te bezweren en zin te geven aan zijn manier van leven.
Schillebeekx mag dan wel stellen dat de christelijke eschatologie plaats moet maken voor een zuiver aardse heilsverwachting, te weten de vestiging op deze aarde van Gods rijk van gerechtigheid en vrede, maar dan zou de boodschap van Jezus eerst teruggebracht moeten worden tot, zoals die oorspronkelijk ook bedoeld was, de revolutionaire Umwertung aller Werte. Je kunt echter van de kerken en hun leiders niet verwachten dat ze de poten onder hun eigen stoel vandaan zagen. Eerder nog zal een kameel door het oog van de naald gaan denk ik. Zoals de dominee zijn gelovigen nodig heeft hebben de gelovigen een dominee nodig om de afhankelijkheid en mystificatie in stand te houden. Bevrijding lijkt me dan ook een hol woord. Fokke Sierksma heeft nog een aardig boek geschreven: "Een nieuwe hemel & een nieuwe aarde", waarin hij laat zien hoe het oorspronkelijk christendom een nauwelijks van andere messianistische bewegingen verschillende stroming is geweest, maar wel revolutionair en zeer bedreigend voor de gevestigde orde. In de smeltkroes van culturen in de laatste eeuw voor Christus in Alexandrië met zijn enorme bibliotheek, de Qumran en Nag Hammadi-geschriften waarin het Griekse denken vermengd wordt met het denken van de hebreeen en geschriften uit het oosten, ontstaan er onontkoombaar syncretistische ideeën die uiting geven aan het kleinst gemene veelvoud oftewel de essentie van de verschillende stromingen. En zo ontstaan er dan messianistische groeperingen, die niet meer mee willen doen met de maatschappij, zich losgemaakt hebben van het groepsdenken en een nieuwe manier van leven prediken. Theun de Vries heeft in zijn "Ketters" de geschiedenis van de verliezers beschreven. In de Nederlanden van de 17e eeuw, ook een smeltkroes van nationaliteiten ontstaat het Spinozisme, zoals elke syncretistische stroming door de gevestigde orde als een grote bedreiging ervaren. Inmiddels is het onbehagen in de cultuur groter dan ooit tevoren, net als rond het jaar nul is er nog maar een imperium, de vijand is niet meer buiten dus moet hij binnen in ons zijn, het lukt mensen massaal niet meer om zin aan hun leven te geven, de onvrede is alom, de bibliotheken zijn groter dan ooit, kortom een ideale voedingsbodem voor syncretistische messianistische bewegingen. Wat dat betreft is de tijd er weer overrijp voor en je zou dus kunnen stellen dat het er binnen afzienbare tijd er een keer wel van moet komen, je kunt er op wachten.

In de afgelopen twee eeuwen zijn religie en wetenschap sterk uit elkaar gegroeid. Dat kan niet anders. De een gaat altijd ten koste van de ander, net zoals natuur en cultuur, gevoel en ratio, liefde en macht, oost en west. Als de een meer wordt moet de ander minderen.

Altijd ben ik mij bewust geweest van de discrepantie tussen wat gelovigen zeiden en hoe ze zich gedroegen. Ik oordeel niet over geloof en gelovigen, ik zie alleen wat het en zij aanrichten bij zichzelf, de anderen en de wereld. Wat mij bij gelovigen frappeert is hoe slecht ze op de hoogte zijn van wat er in het evangelie staat, hoe slecht ze op de hoogte zijn van de ontstaansgeschiedenis van de evangeliën, van de geschriften van Qumraan en Nag Hammadi, van de werken van Philo Judaeus, van alle geschriften die door de kerk als ketters zijn gebrandmerkt en van Jezus' contemporaine filosofen. Als roomsen hadden wij natuurlijk geen bijbel in huis, want wij wisten in ieder geval dat Jezus de vervulling was van de profeten en dat daardoor de bijbel overbodig geworden was, maar nooit heb ik ervaren dat die blijde boodschap mij ook blij maakte. Mijn conclusie was dan ook dat of het evangelie een merkwaardig sprookje was of dat wij misschien het verhaal verkeerd hadden uitgelegd en het wellicht helemaal anders bedoeld was. Als er staat dat je je niet moet bekommeren om de dag van morgen, wees volmaakt, heb uw vijanden lief, maakt u niet bezorgd om wat u zult eten en drinken of waarmee u zich zult kleden, dat er geen mus van het dak valt zonder dat Hij dat wil, oordeel niet, en nog meer van die mooie aansporingen, dan kan ik alleen maar constateren dat geen enkel van die geboden rijmbaar is met een leven in deze maatschappij. Dan rest maar een conclusie en dat is dat of deze maatschappij niet deugt of het evangelie onzinnig is.

Overigens is het woord geloofszekerheden een uiterst merkwaardig woord. Geloven betekent dat je het niet zeker weet en impliceert dus dat het nooit zekerheid kan geven. Een vrijzinnige katholiek lijkt mij zoiets als een voetballer die op het veld zijn eigen spelregels volgt en toch wil meespelen. En waren het maar zijn eigen spelregels. Het enige wat hij doet is dat hij een aantal regels laat vallen die niet in zijn kraam te pas komen en is vervolgens verontwaardigd dat hij door de scheidsrechter op zijn vingers getikt wordt. Als vrijzinnige katholieken niet van geloofszekerheden uitgaan waar baseren ze zich dan op, vraag ik mij af. Over discussieren met gelovigen bestaat een aardig aforisme: " Een heiden bekeren is een christelijk werk, maar een christen bekeren een heidens werk". Discussieren met iemand die gelooft dat Jezus voor onze zonden gestorven is lijkt mij onbegonnen werk.
Over de naastenliefde het volgende:

Laat ik beginnen met een stuk uit een artikel van Frits de Lange, hoogleraar in Kampen.

Het christendom heeft partij gekozen voor alles wat zwak, laag en mislukt is, het heeft de ontkenning van de overlevingsinstincten van het sterke leven tot een ideaal verheven." Aldus Friedrich Nietzsche in De Antichrist, het boek dat hij in 1888 op de grens van de waanzin schreef. Het was niet voor het eerst dat hij afrekende met het christendom, maar hij deed het hier feller dan ooit tevoren.
De tweeduizend jaar christelijke cultuur vormden in zijn ogen het grootste bedrijfsongeval dat tot nogtoe in de geschiedenis van de mensheid heeft plaatsgevonden. De paradoxale successtory van de mislukkende mens. De hegemonie van de machteloze, die zijn eigen angst om te leven religieus zo heeft opgehemeld en uitgebuit, dat hij het als zijn kracht is gaan beschouwen. In zijn prediking van de God van het medelijden en de deugd van de naastenliefde heeft het christendom de zieligheid gepatenteerd.
Het hiernamaals is een luchtkasteel, gebouwd door mensen die niet in staat zijn hun eigen aardse huis bewoonbaar te maken. De christelijke moraal van dienst aan de naaste en gehoorzaamheid aan God is de slaafse verinnerlijking van een kruiperige hondenmoraal. "Het christendom is een opstand van alles wat laag-bij-de-gronds is tegen datgene wat niveau heeft: het evangelie van de "nederigen" maakt ook werkelijk nederig. "Weg dus met het geweten, weg met het schuldgevoel, weg met de zonde, weg met het "geestelijk leven', weg met God! Leve het lichaam, leve de zinnen, leve de vrijheid, leve het niets. Laten we voortaan hoogte en diepte van het leven uitbuiten, en niet langer angstig ervoor wegvluchten. Mijdt daarom de veilige luwte van de metafysica, de bedompte zolders van de christelijke theologen!

Meedoen in een maatschappelijke orde die zijn eigen zelfkant van armen, ontrechten, daklozen, junks, zieken, gehandicapten, criminelen, wanhopigen, depressieven, ontspoorden en suïcidalen creëert maakt vuile handen en met diezelfde handen je vervolgens bekommeren om de zelfkant is geen naastenliefde. Het doet mij denken aan een dierentuin waarin de verzorgers zich bekommeren om de gekooide dieren en dat dierenliefde noemen. De ware dierenvriend zou de dieren de vrijheid geven.
Er staat ook helemaal geen gebod tot naastenliefde in het evangelie, maar er staat: "heb uw naasten lief gelijk uzelve" en dat is een onzinnig gebod, zoals elk gebod onzinnig is. Het zou namelijk inhouden dat als je jezelf haat je de ander ook moet haten, als je geen hoge dunk van jezelf hebt je dat van de ander ook niet hebben en als je jezelf niet accepteert je de ander ook niet moet accepteren. Wat er echt bedoeld is dat je de ander ziet zoals je jezelf ziet en dat je de ander alleen onvoorwaardelijk lief kunt hebben als je jezelf onvoorwaardelijk liefhebt. Met andere woorden: naastenliefde zonder jezelf lief te hebben is een onmogelijkheid. Een verdere implicatie is dat als je jezelf lief wilt hebben je eerst jezelf moet kennen en dat is de wezenlijke betekenis van het evangelie. Het is geen andere aansporing dan Ken Uzelve en Wees (want ook dat laatste stond op het heiligdom in Delphi). Ik ben die ik ben zegt Jahweh, wat betekent ik: ben die zichzelf is.

Wat jammer nou dat u een theorie nodig hebt om uw verhaal aan op te hangen. Een theorie of paradigma zoals Thomas Kuhn dat noemde is als een gekleurde bril waardoor wij de werkelijkheid dus gekleurd waarnemen. Wat wij zo zien is dus niet de werkelijkheid maar zoals Plato in zijn Allegorie van de Grot verhaalt slechts de schaduwen van de werkelijkheid. Wass man weiss, dass sieht man (Goethe). Generaties komen en generaties gaan en hun paradigma's veranderen met hen mee. Een enkele vermetele heeft het gewaagd om zijn bril af te zetten, waardoor schijn en wezen samenvielen. "Alle Wissenschaft wäre überflüssig wenn Wesen und Erscheinung de Dingen unmittelbar zusammenfielen" (Karl Marx, Das Kapital), hij overigens niet. Er is een wezenlijk verschil tussen verklaren en begrijpen. Verklaren doen we met onze zelfbedachte theorieën in onze eigen schaduwwereld, begrijpen doe je zonder bril. Verklaren doe je met kennis, begrijpen met wijsheid. Het heden kun je verklaren vanuit je theorie over het verleden, het verleden kun je begrijpen als je het heden begrijpt. Onze consumptiemaatschappij drijft op kennis en verklaringen, de verhalen van de wetenschappers. Het zijn kleine en tegenstrijdige verhalen waarvan wij voelen dat ze niet kloppen. Zij zaaien angst en verwarring. We hebben inderdaad heel hard een nieuw Groot Verhaal nodig. De desintegrerende samenleving heeft geen wetenschappers nodig om dat verhaal te schrijven want zij zijn een onmiskenbare oorzaak van de Babylonische spraakverwarring en ellende. Wie kennis vermeerdert, schrijft Prediker, vermeerdert smart. Dus wie kennis vermindert vermindert smart en geen kennis, geen smart. Zo eenvoudig is het. Je bent wijs of eigenwijs. Verzaak de geleerdheid en doe scherpzinnigheid weg en het zal het volk tot honderdvoudig voordeel wezen (Lao Tsu, Tau Teh Tsjing). Om zich te kunnen verwonderen moet de mens - en moeten wellicht volkeren- wakker worden. De wetenschap is het middel om ze te doen inslapen (Wittgenstein, Vermischte Bemerkungen). Het is allemaal al zo vaak gezegd maar er is nog nooit geluisterd. Mensen willen wel veranderen als ze maar mogen vasthouden aan hun vooroordelen, belangen en overtuigingen, gewoontes, tradities en bezit. "Heb ik misschien niet geleefd zoals het moet? Die gedachte kwam ineens in zijn hoofd op. maar hoe zou dat kunnen, ik heb toch alles gedaan zoals het behoorde, sprak hij tot zichzelf , en hij verjoeg dadelijk de enige oplossing van het raadsel van leven en dood als iets volslagen onmogelijks" (Tolstoj, De dood van Iwan Iljitsj)
Ingesloten een klein eenvoudig eigentijds Groot Verhaal, profetisch en ketters tot op het bot. Een pleidooi voor een Umwertung aller Werte. De laatste revolutionair, zei Theodor Adorno, is niet iemand die met een geweer rondloopt maar iemand die heeft nagedacht. Alleen iemand die nog gekker denkt dan de filosofen kan hun problemen oplossen (Wittgenstein).

Ik ben het met u eens dat vrijzinnig katholiek even goed te verdedigen is als vrijzinnig protestant, maar hebt blijft dat het verdedigd moet worden omdat het niet vanzelfsprekend is. Bovendien lijkt het me dat als wat ooit een blijde boodschap was op zoveel verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden als er christelijke denominaties zijn, of de boodschap niet deugd of de interpretaties niet. Als er een interpretatie zou zijn die zou leiden tot heiligheid of heelheid, en mensen zou voeren tot volmaaktheid, zouden de anderen snel verdwijnen. Dat de heersende christelijke stromingen zoveel gelovigen hebben, lijkt me heel gemakkelijk te verklaren uit het feit dat die altijd een pact gesloten hebben met de heersende machten. Zo zijn er ook meer dan honderd geneeswijzen in Nederland, de reguliere van de gevestigde orde en de alternatieven, de ketters. Of ze deugen allemaal of er deugt er geen een. Als er een werkelijk tot ware gezondheid zou voeren, zouden de anderen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Vorig jaar zag ik een interview met Kuitert, die druk bezig is om de poten onder zijn eigen stoel uit te zagen, op de TV, en de interviewer vroeg hem waar hij dacht uit te komen als hij op deze weg voortging. Kuitert antwoordde daarop dat hij uiteindelijk wel eens tot de conclusie zou kunnen komen dat hij zijn hele leven een illusie had nagejaagd. Ik vond dat dapper van hem, omdat dat impliceert dat hij bereid is om toe te geven dat hij zich vergist heeft, als hij de laatste poot heeft doorgezaagd.
De tijd waarin wij leven gaat steeds meer lijken op de periode rond het jaar nul. Toen wij nog over de weelde van het Oostblok beschikten en de ander de vijand was, leek het duidelijk dat het kwaad buiten ons lag. Voor alle ellende konden wij naar de ander wijzen. 2000 Jaar geleden was er de monoliet van het Imperium Romanum, er was geen vijand meer en toen bleek dat het kwaad niet buiten maar binnen zat en aan interne verdeeldheid is de kolos ten onder gegaan. Inmiddels is ook nu gebleken dat het kwaad in onszelf zit, een andere conclusie is niet meer mogelijk. Er is een massale onvrede, mensen zijn het vertrouwen in degenen die hen leiden verloren, doelloos en stuurloos dobberen we allemaal in hetzelfde schuitje rond en er zijn vele kapiteins die met elkaar over de koers bakkeleien en geen van hen weet waar naartoe. Bush zegt de vrijheid te verdedigen en nooit is de mens zo afhankelijk en onvrij geweest als nu. Vrijheid is een leven zonder angst, riepen de kinderen op bevrijdingsdag en elk jaar worden er in Nederland 50 kinderen door hun ouders doodgeslagen en 10.000 fysiek ernstig mishandeld. De oorlogstaal van Bush en Kok hebben de angst alleen maar vergroot. Maar de AEX trekt weer aan, de wapenindustrie groeit, mensen plannen hun wintersportvakantie en Wellink zegt dat we rustig kunnen gaan slapen en dat het allemaal wel weer goed zal komen. De vraag blijft of je viool mag spelen als Rome brandt.
Hoeveel rampen moeten er nog gebeuren, hoeveel doden moeten er nog vallen voordat mensen op deze heilloze weg keren. Wanneer besluiten we dat het genoeg geweest is?

In wezen cultiveren jullie je duistere kant, terwijl bijvoorbeeld de christenen eigenlijk precies hetzelfde doen door de schone schijn tot cultus te verheffen. Allebei even pessimistisch, hopeloos en fatalistisch. Zo van: we kunnen toch niet uit de kooi ontsnappen, dus laten we er maar het beste van maken. En zo leveren jullie dan je imaginaire gevechten, kicken op horror omdat jullie als kind geleerd hebben met angsten te leven. Jullie overschreeuwen je angsten waardoor je ze alleen maar vergroot. Het zijn niet de Legions of Heaven die tegen jullie vechten in jullie worsteling om je goddelijkheid te leren kennen, maar het is alleen je onbegrepen verleden wat jullie parten speelt. Jullie vechten tegen jezelf, lopen kwetsuren op (je ziektesymptomen) en jullie begrijpen het niet. Als de stemmen van de doden gehoord zouden kunnen worden door de oren van de stervelingen, zouden die alleen maar zeggen: hou nu eindelijk eens op met dat rare spel van jullie, wordt wakker, leer eindelijk zelf kijken en luisteren; wij hebben ons ons hele leven laten belazeren, we hebben ons zelf belazerd en we hebben tot onze grootste spijt ook onze kinderen belazerd en zij zitten nu met de gebakken peren; wij kunnen het niet meer overdoen, wij zijn ziende blind en horende doof geweest en zien jullie nu op dezelfde manier de mist ingaan. Dat is de enige en eenvoudige boodschap die de doden voor jullie zouden hebben. In de hel staan geen spiegels, wat betekent dat als je niet naar jezelf kunt kijken je het leven tot een hel voor jezelf en je omgeving maakt. Het is rampzalig hoe mensen over zichzelf denken, onbeduidend, nietswaardig, slecht, een nietige stip in het heelal, en dat is allemaal aangeleerd door ook nog goedbedoelend ouders, die zichzelf als mislukkelingen beschouwden. En zo speelt iedereen het bizarre spel door zonder te beseffen wie ze eigenlijk zijn. Je ergernissen, je haat, je jaloezie, je kwaadaardigheid, je verdriet, je bedrog en je begeerten, dat zijn de Demonen die in je hoofd woeden, die je laten doen wat je eigenlijk niet wilt en waar je een willoze slaaf van bent. Alleen zelf kun je die verslaan en uiteindelijk zul je rust vinden en met spijt bedenken dat dat nu alles was.

De maatschappij zit nog veel krankzinniger in elkaar dan je ooit gedacht hebt. Je zult op je filosofiecolleges wel gehoord hebben hoe daar ingewikkelde mensen ingewikkelde verhalen vertellen die ze zelf niet begrijpen, neuken en goochelen met woorden en begrippen om hun onwetendheid te camoufleren en dat allemaal onder het mom van geleerdheid en iedereen vindt ze heel knap. Al die universiteiten als bolwerken van onbenul, waar studenten hun hoofden volproppen met theorieën die niets over het leven vertellen en waar je alleen gereedschap krijgt aangereikt om in deze waanzinnige wereld hogerop te komen. Werken is inderdaad voor de dwazen en iedereen houdt elkaar bezig en houdt elkaar voor dat hij zinnig bezig is, terwijl ze alleen zin proberen te geven aan hun wanen en dat is dus de echte betekenis van waanzin. En dan zijn er nog al die kerken met hun hoeders van hun goedgelovigen, die het ook allemaal niet precies begrijpen en dus samen met hun kudden de mist ingaan. En als kind zie je al die rare volwassenen hun rare spel spelen maar helaas heb je geen keuze dan flippen, eruit stappen of je er bij neerleggen en het spel meespelen zodat je binnen de kortste keren de meest bizarre zaken normaal leert vinden en leert meehuilen met de wolven. Kijk, het liefst hadden we het natuurlijk zo opgeschreven, maar dan bereik je niemand en daarom hebben we een heel zorgvuldige verpakking gekozen. Je moet uiteindelijk je tegenstanders met hun eigen wapens verslaan en dat wil zeggen dat je het degelijk moet onderbouwen. In deze maatschappij die gebaseerd is op een joods-christelijk gedachtegoed zul je dus die verhalen moeten ontzenuwen door te wijzen op de tegenstrijdigheden en inconsequenties van hun beweringen. Deze maatschappij is een kaartenhuis en als je er een kaart uittrekt stort de hele zaak in.

Wij zijn inderdaad onverbeterlijke optimisten en weten dat het anders kan. Het is inderdaad een onmogelijkheid om de beschikbare middelen van deze wereld rechtvaardig te verdelen als je onze westerse maatschappij als norm neemt. Zelf in ons van bezit overlopend land is de verdeling uiterst ongelijk. Bezit is diefstal van de gemeenschap en uiteindelijk heb je daar alleen maar last van. Je moet ze eerst verwerven, vervolgens verdedigen en uiteindelijk weer opgeven en dat kost alleen maar moeite. Er is een aardige parabel over een afrikaan, die heerlijk zat te luieren onder een mango-boom, als hij honger had raapte hij een mango op en als hij wilde slapen strekte hij zich uit in de schaduw van de boom. En toen kwam er een westerling en die zei: man, als je slim bent verzamel je de mango's en verkoopt ze op de markt en als je dan genoeg geld hebt kun je arbeiders in dienst nemen die het werk voor je doen . En uiteindelijk kun je dan lekker op je lauweren rusten. Verbaasd keek de afrikaan de westerling aan en zei: dat doe ik nu toch ook al? Dat is in wezen de waanzin van onze manier van leven in de notendop.
Zolang er bezit is zullen mensen erom vechten, willen ze meer dan de buurman, en denken dat ze het ver geschopt hebben als ze zich omringd hebben door hun bezittingen.
Het is inderdaad bedenkelijk dat je jezelf als een dier ziet. Het hangt er wel van af of je jezelf vergelijkt met een monogame zwaan, een gedresseerde huishond of een vlinder. Iedereen kan wel een dier vinden waarmee hij zijn karakter kan vergoelijken, zijn agressie, zijn hebzucht en alle andere aangeleerde trekken. Als je inderdaad geloofd dat je een gemodificeerde aap bent kun je toch niet onze hang naar bezit en luxe, onze moordzucht en onverdraagzaamheid verklaren. Wat jij dierlijke instincten noemt kun je inderdaad niet voorkomen door kinderen goed op te voeden omdat die "instincten" juist een gevolg zijn van het opvoeden. Toen jij nog een klein jongetje was was jou dat allemaal nog vreemd. Dat ouders verder lopen op een doodlopende weg die vele generaties voor hen ingeslagen is, wil nog niet zeggen dat ze hun kinderen diezelfde weg op moeten sturen. Mensen hebben inderdaad zelf van het leven een survival gemaakt en ze gaan daar ondanks alle ellende die dat oplevert gewoon mee door, als lemmingen storten ze zich massaal in hun zelfgecreëerde ellende en ze begrijpen er niets van. Natuurlijk is er wel een Eden in ons kielzog, want ooit is de mens deze weg ingeslagen en moet er dus een toestand zijn van daarvoor.
Als je een goeie joint rookt zijn er soms momenten dat je ervaart dat alles is zoals het is, je conditioneringen zijn dan verdwenen, je denken is leeg en er is op dat moment geen verleden of toekomst. Dan ervaar je de werkelijkheid, je hoeft niets, je wil niets en alles is zoals het is. Je bril is afgevallen, je paradigma is weg. En even snel als het gekomen is verdwijnt het weer. Angst is de drijfveer achter het paradigma, geen angst geen paradigma. Ik heb geen paradigma en dat maakt het leven heel gemakkelijk.
De volgelingen van Koresh en Jones geloofden niet in zichzelf maar in hun eigenwijze leiders en als ze dat niet deden waren ze dus in hun ogen eigenwijs.
Gisteren zag ik op de TV een kind geboren worden. Prachtig hoe het alles doet wat het moet doen, meteen ademt, aan de borst drinkt, poept en plast en dan meteen door de kraamzuster in de kleren gestopt wordt en zo begint het aanpassingsproces, waardoor het langzaam verleert hoe prachtig het is. Wij zijn niet imperfect, maar wij gedragen ons naar onze eigen wetten en normen, die uiteindelijk allen bedacht zijn om de ongelijkheid tussen mensen in stand te houden en dan gaan mensen zich als slaven of als meesters gedragen en dat is een krankzinnig spel.
Wij gebruiken geen slimme truc, wij willen geen gelovigen, wij willen alleen dat mensen in zichzelf geloven. Jij zoekt helemaal niet de Absolute Revolutie, jij wil alleen de macht anders verdelen. Wij willen inderdaad een menselijke wereld en niet deze wereld die uitsluitend is bevolkt door humanoiden, mensen die aan de buitenkant mens lijken maar van binnen geprogrammeerde automaten zijn, die hun software door alle winden waar ze mee meewaaien laten updaten, die zich laten besmetten door virussen die in zijn en vervolgens door de dokter laten cleanen.

De westerse maatschappij is helemaal geen noodzakelijke ontwikkeling, maar is gebaseerd op dat malle zogenaamde heilige boek, de bijbel. De onomkeerbare verdrijving uit het paradijs, oog om oog, tand om tand, heersen over de natuur, onderdanigheid van de vrouw en meer van dat soort onzin. Altijd zijn er ketters geweest, die geprobeerd hebben het mensdom op deze heilloze weg te doen keren. Ze zijn vermoord, monddood gemaakt, uitgelachen en altijd heeft de gevestigde orde hun geluiden in de kiem gesmoord, hun boeken verbrand, hun woorden verdraaid, zodat de machthebbers machthebbers bleven en de slaven slaven. Ze zijn uitgemaakt voor anarchisten, onpraktische dwazen en utopisten. Aan alle primitieve culturen, die zich nooit hebben laten leiden door zo'n mal boek, kun je weten dat onze cultuur helemaal niet noodzakelijk is. Pas toen die culturen met onze cultuur in aanraking kwamen, met onze spiegeltjes, kralen en alcohol, met onze zendelingen en ideeën, met onze wapens en ziekten, dan pas gingen ze echt onze mist in. Maar ook zij waren al van het rechte en eenvoudige pad afgedwaald, maar niet zo ver als onze waanzin. Wij hebben die nobele wilden geïdealiseerd en verguisd, maar in ieder geval hadden wij meer van hen kunnen leren dan zij van ons. Dat bizarre beeld wat de christenen van die jezus hebben, met die rare god van hen, kan geen weldenkend mens toch serieus nemen. Als wij geen alternatief zouden hebben zouden wij onze mond houden, want aan celestijnse zwevers heeft niemand iets. Ons alternatief is inderdaad terug naar af, een menselijke wereld van vrije en onafhankelijke mensen, geen gezeik meer van mensen die bepalen hoe een ander moet leven.
Jij hebt het gevecht opgegeven, zit in je kooi er het beste van te maken, gedreven door je angsten en het beeld van je zelf. We zitten inderdaad met 6 miljard humanoiden op deze wereld, die hun eigen leven en dat van de anderen zitten te verzieken, omdat ze altijd in autoriteiten geloofd hebben, die pretendeerden het beter te weten. Maar altijd zijn culturen op het toppunt van hun macht gedesintegreerd en ingestort. De geschiedenis is nooit lineair geweest, maar er zijn altijd, vaak als donderslag bij heldere hemel, stromingen ontstaan van mensen die het niet meer pikten en de maatschappij de rug toekeerden en niet meer meededen, of zogenaamde revolutionaire bewegingen die de macht anders wilden verdelen. Altijd hebben de toekomstvoorspellers, die denken dat je de toekomst kunt voorspellen door het heden te extrapoleren, zich vergist. Na de val van het oostblok is er geen vijand meer, er is nog maar een machtsblok, niemand meer die we de schuld kunnen geven van ons onbehagen en dan blijkt dus de vijand in de mens zelf te zitten. Wat dat betreft lijkt deze tijd sprekend op het begin van onze jaartelling, waarin het Imperium Romanum zijn macht over de hele westerse wereld uitstrekte. Onder de schone schijn broeit en kookt het, het rommelt, overal loopt het uit de hand, de politiek neemt radeloos besluiten en het wordt alleen maar erger. Het is een kruitvat en wij bieden de lont om de hele boel te laten exploderen.
Twee weken geleden was ik nog in de dierentuin. Voor mij is het schouwspel niet anders dan in die bizarre mensentuin, waarin mensen opgesloten zitten in hun huizen, in hun banen, in hun wanen en dan kwelen over hoe goed en hoe vrij ze zijn. Als stadsmens heb jij een merkwaardig beeld van de natuur. Er is geen beest wat van nature mensvijandig is, alleen voor geciviliseerden is de natuur bedreigend en vol gevaren. De natuur is niet wreed, maar mild. De geciviliseerde mens is de enige vijand van de natuur en dan pas slaat de natuur terug. Alleen waar de mens het evenwicht verstoort, rivieren indamt en kanaliseert, de natuur ontgint ten behoeve van zijn valse behoeften, dieren opjaagt en afslacht, planten genetisch modificeert en "verbetert", daar pas wordt de natuur wild. Jouw hamster hoort niet in een kooi, net zomin als jij je tussen muren moet opsluiten.
Kinderen zijn geen schofterige en valse etters, maar zo worden ze gemaakt, zoals jij gemaakt bent tot wat je bent. Wij kennen de gezinnen waar die ettertjes in opgroeien, wij kennen de geschiedenissen van hun ouders, wij zien hun machteloze pogingen om het goed te doen en hun falen daarin. Zij hebben hun ouders niet uitgekozen, zoals hun kinderen er niet voor gekozen hebben om in zo'n nest op te groeien, zoals jij dat ook niet gedaan hebt. (Ik weet overigens niet of ik het wel zo prettig zou vinden om jouw hond of kat te zijn).
Wat wij over het verleden weten zegt meer over ons dan over het verleden. Hoe kan in godsnaam iemand denken het verleden te begrijpen als hij zichzelf niet eens begrijpt. Alles wat wij weten over het verleden leiden wij af door de overblijfselen die wij vinden, cultuurproducten, geschriften, afvalhopen, wapens, rotzooi. Schrift- en cultuurloze volkeren laten niets na, geen begraafplaatsen, geen ruines, geen pijlpunten, geen geschiedenis, zoals dieren ook niets nalaten. In deze maatschappij geldt inderdaad de wet van behoud van ellende, zoals dat voor elk mens ook opgaat. Genees je hem van zijn hartinfarct, krijgt hij vervolgens kanker. Elke cultuur heeft zijn eigen spelregels, door machthebbers bedacht en in stand gehouden. Wij willen geen spelregels meer, want de vraag is niet hoe je het spel wilt spelen maar of je het wilt spelen en als je echt begrijpt wat je jezelf ermee aandoet om het spel te spelen, als je mensen kunt laten zien wat de consequenties van het spel zijn, dan willen ze daar graag mee ophouden. Zolang de wetenschap die verbanden versluiert en het over toeval, erfelijkheid en rare bedenksels heeft waarmee ze alleen maar willen zeggen dat ze het zelf ook niet begrijpen, zal er nooit wat veranderen.

Onze geleerden hebben allerlei theorieen over de grotschilderingen van Lascaut, maar weten niet eens waarom de hedendaagse mens zijn kunst vervaardigt. Ze buigen zich over Stonehenge en de piramiden, maar begrijpen niet waarom wij onze kerken bouwen. Ze reconstrueren uit de kaak van de Australopithecus Afarensis een heel mens en weten dan ook nog hoe die geleefd heeft. Het is eigenlijk ongelofelijk dat iedereen dat gelooft. Zoals Jean Jacques Rousseau dat zo mooi zei: "De filosofen die de grondslagen van de maatschappij hebben onderzocht, hebben alle de noodzaak gevoeld om terug te gaan tot de natuurstaat, maar geen van hen is zover gekomen........ En allemaal, tenslotte, hebben ze zonder aflaten gesproken van behoefte, hebzucht, onderdrukking, verlangens en trots, en aldus naar de natuurstaat ideeën overgebracht die zij hadden ontleend aan de maatschappij. Zij praten over de wilde mens maar schilderen de maatschappelijke mens". Ze praten dus over zichzelf, zoals de dominee die als hij zegt dat de mens van nature tot alle kwaad geneigd is het ook over zichzelf heeft.
Jouw toekomstfantasieen zijn ingegeven door angst en dat is per definitie een slechte raadgever. We kunnen nog niet eens een Ariane-raket zonder problemen de lucht in krijgen en jij ziet orbitale kolonies. Je kunt je verdere leven boos en teleurgesteld blijven, maar daar heb je vooral jezelf mee. Je kunt iedereen de schuld blijven geven over dat je geworden bent zoals je bent, maar jij bent het die er voor kiest om daarmee door te gaan. Het kan echt anders.

Naar boven

Deel 2