Correspondentie - deel 5

De bijna-dood ervaringen hebben natuurlijk een betekenis. De wetenschap probeert het te verklaren door een tijdelijk zuurstoftekort of iets dergelijks, maar daarmee kunnen ze niet verklaren dat in alle culturen en in alle eeuwen dezelfde beelden worden beschreven en het meest merkwaardige is dat die mensen die het overkomen is en dus een beeld gekregen hebben van het hiernamaals, voelen dat ze terugmoeten en dat ze daarna allemaal zeggen dat het hun leven heeft veranderd. Je zou je eerder kunnen voorstellen, dat als het na dit leven zo paradijselijk is, mensen teruggekeerd in dit tranendal, meteen een einde aan hun leven zouden maken om zo snel mogelijk weer die zaligheid te ervaren. Allen die dit overkomen is, vertellen dat ze milder geworden zijn, zich niet meer zo druk maken over allerlei zaken waar ze dat voordien wel deden en dat ze het eigenlijk als een opdracht ervaren om goed te maken wat ze verknoeid hebben. Het tragische is dat hun omgeving hen niet wil of durft te begrijpen en dat maakt die mensen eenzaam. Eigenlijk is het tragisch dat mensen eerst met hun rug tegen de muur moeten staan of zo'n bijna-dood ervaring moeten hebben om hun leven te veranderen. In deze maatschappij, waarin mensen over lijken gaan, ten koste van anderen klimmen op de maatschappelijke ladder en dan roem en waardering oogsten omdat ze het zover geschopt hebben, pronken met hun bezit, titels en onderscheidingen is tevredenheid een hoofdzonde. Als je tevreden bent, ben je een onpraktische dwaas en een bedreiging voor de economie en de werkgelegenheid. Eigenlijk leven we in een wereld waar we elkaar alleen maar bezig houden en aan leven niet eens toekomen. Dat de doden dood zijn, dat is niet zo erg, maar dat de levenden niet leven is eigenlijk dramatisch. Wat wij willen is de mensen wakker schudden, maar dat is eigenlijk een haast ondoenlijke taak als mensen niet eens in de gaten hebben dat ze slapen, horende doof en ziende blind en levend "dood" zijn. Daarom hebben wij, nadat we zelf wakker geworden waren, de verklaring van de geheime woorden bij het Evangelie van Thomas geschreven, want wie de verklaring van die woorden begrijpt en er compromisloos naar leeft, zal ontwaken en "opstaan uit de dood", zoals Jezus dat ook lang geleden gedaan heeft en verhaald heeft hoe wij net zo konden worden als hij. Dat het mislukt is omdat zijn boodschap verminkt en verkracht is door de gevestigde orde, die zich bedreigd voelde, weten we allemaal, maar het is nooit te laat en kan nog steeds. Het zijn roerige tijden, de maatschappij wankelt op zijn grondvesten, mensen zijn massaal zoekende naar de uitweg en tekenen die wijzen op een grote verandering zijn onmiskenbaar en dan zullen wij een andere wereld krijgen, waar macht een vloek is en mensen eindelijk gaan leven zoals het bedoeld is, in vrede vrijheid en broederschap. Wij hoeden het vuur tot het opvlamt,

De wens is de vader van de gedachte is de volkswijsheid en dat betekent dat wie niets wenst ook niets denkt. In het oosten is millenia-lang het streven naar verlichting verbonden met het leegmaken van het hoofd en het Nirwana bereiken was synoniem met een volledige overgave aan het leven. Wat wij met ons denken doen is ons staande houden in deze maatschappij, de kunstjes die we geleerd hebben waarmee we ons brood moeten verdienen ten uitvoer te brengen, onze daden voor onszelf rechtvaardigen, ons geweten sussen, plannen maken voor de toekomst en onze meningen en overtuigingen in stand houden tegen beter weten in. Dat is de functie van onze ratio en volledig strijdig met onze intuïtie, ons gevoel of ons geweten. Toen wij kleine kinderen waren, geen zorgen, geen meningen, geen problemen, geen bezit, geen plannen, geen onvrede met onszelf, geen benul van tijd, noch verleden of toekomst hadden, dachten wij helemaal niet. Wij hadden niets te verdedigen. Maar wij moesten een radertje worden in deze maatschappij, consumenten en bezitters. En nu lossen wij met onze ratio problemen op die we zelf creëren. Waar geen verstand is is ook geen domheid. Wij denken het leven naar onze hand te kunnen zetten in plaats van het leven te leven. Het zou toch absurd zijn als alle schepsels een eigen aard of instinct hebben en alleen de mens dat zou missen. Het enige verschil is dat dieren niet van hun instinct kunnen afwijken (behalve als de mens ze domesticeert) terwijl de mens dat wel kan, tot zijn eigen onheil. Wij kunnen iets anders zijn dan we eigenlijk zijn, we kunnen denken dat we christen, Nederlander, vader, dokter, en nog vele andere varianten en combinaties daarvan zijn, met alle rolpatronen van dien, waarmee we ons hoofd in deze maatschappij boven water kunnen houden, maar dat zijn we niet zelf, dat is aangeleerde software, wat ons het gedrag doet vertonen dat bij die software hoort. Dat noemen wij dan ons karakter, maar het is ons masker waarmee we het aangeleerde spel spelen. Het is een doorlopend gevecht tussen ratio en intuïtie, waar iedereen uiteindelijk aan onderdoor gaat. Je kunt je intuïtie gebruiken om de drogredenen van je ratio te ontzenuwen, je kunt je ratio gebruiken om je intuïtie het zwijgen op te leggen.
Religieuze metaforen, mythen, sprookjes, en wijsheden zijn richtingaanwijzers op de weg naar zelfkennis, maar als je het doel bereikt hebt, heb je ze niet meer nodig. Zolang je niet beseft dat je een rol speelt, zul je de wijsheid "de wereld is een schouwtoneel, ieder speelt zijn rol en krijgt zijn deel" bijvoorbeeld niet begrijpen. Als je geen rol meer speelt, zie je overal om je heen mensen iets anders zijn dan ze in wezen zijn en dat is een merkwaardige aanblik.
Freud ging ervan uit dat het beste wat de therapeut kan bereiken is dat de patiënt van neurotisch ongelukkig, gewoon ongelukkig wordt, want dat was hij zelf ook en hij overleed aan keelkanker. Jung had dan wel een meer holistische visie, maar was een aanhanger van de evolutietheorie en dat is een gekleurde bril waardoor alles vertekent.
Het vervelende, niet alleen van wetenschappers, maar van alle mensen is dat ze het goed bedoelen, elkaar voorhouden dat ze zinnig bezig zijn met allerlei onderzoek om problemen op te lossen om het lijden van mensen te verzachten en iedereen gelooft dat in een collectieve waan. Angst is altijd de drijfveer, angst om uitgestoten te worden, niet meer bij de groep te horen en alleen te staan, angst voor liefdesverlies, voor de baan, angst dat de kinderen het niet redden in de maatschappij, als ze geen goede opleiding hebben, en dan zijn mensen tot veel compromissen bereid, tot het handhaven van de lieve vrede en het ophouden van de schone schijn. Je veroordeelt alleen iemand las je niet in staat bent je in zijn plaats te verplaatsen. Als je niet begrijpt, hoe iemand, gekwetst en verkreukeld in zijn jeugd, opgezadeld met het onverwerkte verleden van zijn opvoeders, belast met hun vooroordelen, doet wat hij doet.
Er zijn meer dan honderd geneeswijzen in Nederland, waarvan ik de reguliere beoefen, en ze deugen allemaal of er deugt er geen een. Datzelfde geldt voor de religies. De orthomoleculaire geneeskunst is evenzeer een symptoombestrijder, net als alle andere. Zij kunnen dan wel zeggen dat het evenwicht verstoord is en theorieën hebben waardoor dat komt, maar ook zij begrijpen niet dat symptomen geen oorzaak maar een betekenis hebben. De enige zinnige vraag is: waarom krijgt deze patiënt juist op dit moment, juist deze klacht. Dat is de vraag achter de vraag waar de patiënt mee komt en diep in zijn hart weet hij dat precies, maar mensen krijgen juist een symptoom omdat ze iets verdringen en juist omdat ze dat verdringen, is het zo moeilijk boven water te krijgen. De schepping is niet continu in wording, maar in zijn, waarin elke plant en elk dier zich manifesteert zoals het in zijn natuur ligt verankert. Alleen de mens, volmaakt geschapen, om als toeschouwer te genieten van die weergaloze schepping, is van mening dat hij het beter kan, dat er verschillende soorten mensen zijn, dat hij ongestraft overal het evenwicht kan verstoren, dat zijn eigenbelang ondergeschikt is aan het algemeen belang en dat hij leeft om te werken en niet om te genieten.
Kinderen kunnen niet ontsnappen aan hun opvoeders en elk jaar worden er alleen al in Nederland 50 kinderen door hun ouders doodgeslagen en 10.000 ernstig fysiek mishandeld, en dan nog al die littekens die kinderen oplopen op hun ziel. Al die hongerenden, kinderslaven die in het verre oosten onze luxe fabriceren, die miljoenen vluchtelingen, en nog honderden miljoenen die aan de zelfkant van onze hedonistische, materialistische maatschappij leven kunnen dat niet en daar hebben we eigenlijk onze sites voor geschreven.

Het zijn inderdaad merkwaardige verhalen die in de synoptische evangeliën staan maar rest toch de boodschap die erin verpakt is. Iemand die zegt dat het niet zinnig is om je te bekommeren om de dag van morgen is naar culturele maatstaven echt een onpraktische dwaas, zeker als hij daar eigenlijk mee bedoelt dat werken voor de dwazen is. Iemand die zegt dat met de maat waarmee iemand oordeelt hij zichzelf oordeelt, met andere woorden dat alles projectie is, heeft wellicht eerder en helderder gezien dan wij zien. Iemand die durft te zeggen dat zijn medemensen ziende blind en horende doof zijn, is natuurlijk een ongeloofwaardige arrogante flikker, die eigenlijk stelt dat de anderen zwakzinnig en gestoord zijn. Misschien vertoont het evangelie wel de meeste gelijkenis met het sprookje van de nieuwe kleren van de keizer, waarin het onbevangen kind de ijdelheid van de grote mensen doorprikt. Waar maken die zich allemaal druk over, wat doen ze toch moeilijk, wat gebruiken ze ingewikkelde woorden en wat vinden ze zichzelf dan knap en waarom leven ze niet gewoon? Voor onze oren klinkt het waanzinnig als iemand stelt dat de ware gelukzaligheid ligt in het weer worden als de kinderen, want kinderen zijn niets en moeten nog wat worden hebben wij geleerd. En als hij dan ook nog het grootste taboe durft te doorbreken door te stellen dat alle ellende mensen zichzelf en elkaar aandoen, dat alle psychiatrie en somatiek slechts te wijten is aan het feit dat de mensen een bizar toneelspel spelen, dat alle ellende zijn oorsprong tussen de oren vindt, zoals Boeddha overigens ook al poneerde, dan is dat voor allen die hun gevoel voor eigenwaarde ontlenen aan wat zij presteren in de maatschappij onverdraaglijk. Dat mag niet waar zijn, dus is het niet waar.
Gelukkig heeft het christendom het evangelie volledig onschadelijk gemaakt, ingepast in het Grote Toneelspel, zodat iedereen ziende blind en horende doof kan blijven en zich kan blijven verbazen over alles wat er zomaar gebeurt, mensen die zomaar ziek worden, ongelukken die zomaar gebeuren, mensen die niet weten waarom ze dingen doen, speelballen van het Lot, die pogen het hoofd boven water te houden, raadsels voor zichzelf en voor anderen.
Nog steeds is het evangelie in wezen een uiterst maatschappijgevaarlijke boodschap, maar mensen vechten zich liever dood dan dat ze durven toegeven dat ze zich vergist hebben. Je zou deze site als een messianistische site in de ware zin des woords kunnen beschouwen en wellicht zou het interessant zijn om te kijken waar de psychopathologie huist. Het is zo'n uiterst consequent verhaal dat ik ervan uitga dat de missing link onvindbaar is.

Ik las uw uitgebreide karakterbeschrijving van Jezus en vroeg mij af of u bij Sneeuwwitje al een hysterische conversie had gediagnosticeerd of Kaj uit de Sneeuwkoningin als een borderliner. Je krijgt hele rare en gevaarlijke constructies als je mythen en metaforen letterlijk gaat nemen. Dan krijg je volkeren die zich als gods uitverkorenen gaan beschouwen, het Beloofde Land als een stuk grond gaan zien, de Logos als een persoon, en het evangelie als een waar gebeurd verhaal. Het is even onzinnig om naar de laarzen van de gelaarsde kat te gaan zoeken als naar wrakstukken van de ark van Noach.
Het merkwaardige van het christendom, en eigenlijk van alle religies, is dat de clerus zich van de boodschapper heeft meester gemaakt en daar de boodschap volledig ondergeschikt aan gemaakt heeft. Getuigt het niet van lafheid om je tekortkomingen te wijten aan de zondeval, en van kortzichtigheid, zelfbedrog en goedgelovigheid om de kruisdood van ene Jezus als zoenoffer te zien, waarmee de zondaar wordt vrijgekocht? Het getuigt in ieder geval niet van gezond verstand en het feit dat wanen collectief zijn wil toch niet zeggen dat ze waar zijn, hoezeer Jung dat ook hoopte.
Een boodschap hebben is een, die boodschap onder de mensen brengen vereist een strategie. In een primitieve maatschappij van ongeletterden is de parabel of metafoor het geeigende middel om te verhelderen, zoals voor jonge kinderen nog steeds het beeldverhaal of de strip verduidelijken waar moeilijke begrippen tekortschieten. Als je de canonieke evangelien als een metafoor van een mislukte messianistische beweging leest, knap gecomponeerd door teleurgestelde leden die het gevecht tegen de bierkaai van de gevestigde orde en de haviken verloren hadden, worden alle onduidelijkheden en ogenschijnlijke tegenstrijdigheden helder. De expliciete boodschap is daardoor impliciet en duister geworden totdat het Evangelie van Thomas aan de vergetelheid werd ontrukt. Misschien had Nietzsche wel gelijk toen hij stelde dat de enige christen aan het kruis stierf, al moet je dat ook symbolisch zien. Het christendom heeft inderdaad helemaal niets met een blijde boodschap te maken en Paulus zie tenminste heel eerlijk dat hij er geen bal van begreep toen hij zei dat hij als in een spiegel zag. Hij is de narcist die de kerk fundeerde en nog steeds zitten we dus nog met de gebakken peren.
Ernest Renan schreef La vie de Jésus, waarin Jezus getekend wordt als een beminnelijke, dweperige idealist, die de gevolgen van zijn leer niet overziet en tenslotte als anarchist en revolutionair te gronde gaat. Ik denk dat hij bijna gelijk had. De kern van het evangelie is de genezing van de zieken en Philo Alexandrinus (was het "kind" niet naar Egypte gevlucht?) schrijft daarover: ,

" they are called therapeutae and therapeutrides, either because they profess an art of medicine more excellent than that in general use in cities (for that only heals bodies, but the other heals souls which are under the mastery of terrible and almost incurable diseases, which pleasures and appetites, fears and griefs, and covetousness, and follies, and injustice, and all the rest of the innumerable multitude of other passions and vices, have inflicted upon them"

Mijn dank voor je uitgebreide reactie en goedbedoelde adviezen. Mijn probleem is dat als een gemeentelid zich aangesproken voelt door dit Evangelie ik hem wel kan zeggen dat het wetenschappelijk niet verantwoord is, maar daar heeft hij nou net geen boodschap aan. En dan kan ik hem ook nog vertellen dat het van latere datum is dan de canonieke evangeliën, maar ook dat zegt hem niets. Dat is mijn dilemma. Een tekst afdoen met het etiket gnostisch, waar overigens ook wetenschappelijk aan getwijfeld wordt, zal mensen niet weerhouden zich erdoor te laten raken, zoals ik er eerlijk gezegd ook door geraakt ben, ondanks de scepsis die ik aanvankelijk had. Mijn mensen, en dat weet je net zo goed als ik, hebben in hun verdriet en wanhoop, in hun zorgen en problemen, geen behoefte aan wetenschappelijk verantwoorde teksten en medemenselijkheid, maar aan een warme nabijheid. Er zijn zoveel uitspraken in de canonieke evangeliën die in onze hermeneutiek zo moeilijk te duiden zijn. Bekommer u niet om de dag van morgen, wees niet bezorgd over waarmee ge u zult kleden, wees volmaakt, oordeel niet en daarmee sta ik als ik diep in mijn hart kijk met de mond vol tanden en weet eigenlijk als ik daarover moet praten niet hoe ik daar uit moet komen ondanks alle retoriek die ik mij eigen heb gemaakt. Maar daar praten wij met elkaar niet over want wij zitten op onze stoel en laten niet toe dat de poten eronderuit gezaagd worden. Wij hebben zoveel te verliezen, nietwaar? Hoe vaker ik dit Thomasevangelie overlees en tot me door laat dringen, hoe onbehaaglijker ik me daaronder voel. Als Paulus zegt dat hij nu nog als in een spiegel ziet, dus als een Narcissus zijn spiegelbeeld bewondert, leven we misschien echt in een omgekeerde wereld en zou het dus mogelijk kunnen zijn dat niet het Thomasevangelie een reactie, verwerking en verdraaiing is van onze canonieke, maar omgekeerd. Het is mogelijk, maar wat dan?

In "De veren van de zwaan" schrijft Kellendonk dat "literatuur het debat is tussen het ik en het zelf" en "uit het debat met jezelf onstaat poëzie". Kennelijk is de menselijke tweespalt, tussen het ik en het zelf en tussen wie de mens denkt dat hij is en wie hij eigenlijk is en ooit was, de voorwaarde voor het produceren van kunst. Misschien is het wel identiek met de kloof tussen wat de schrijver als schrijver en als mens zegt. Omdat de schrijver niet met zichzelf samenvalt en dus zichzelf niet is vormt de reden waarom hij met zichzelf moet leren praten of misschien alleen naar zichzelf moet leren luisteren. Dat is de enige manier om uiteindelijk samen te vallen met jezelf. Er blijft dan alleen een "zelf-spreken" over. En nu is het aardige dat het zelf niet aan begeerte onderworpen is, dat het gedreven wordt door algemeen belang, dat het objectief en transparant is, dat het niet aan dergelijke spelletjes doet, dat het no-nonsense is en dat al de rest gewoon geouwehoer is van een stelletje elitaire geesten. Maar wat het zelf, wat je ook het geweten zou kunnen noemen, zegt lijkt wel narcistisch, naief, pretentieus, immoreel en daarnaast klinkt het ook nog eens uitermate anarchistisch, revolutionair en bedreigend.

Walser heeft waarschijnlijk gelijk met zijn aversie tegen meningen. Boeddha zegt daarover:

"Dat heet de doodlopende weg der meningen, de kloof der meningen, het struikgewas der meningen, het web der meningen. Meningen zijn een ziekte, de mening is een gezwel, de mening is een zweer. Hij die alle meningen heeft overwonnen is iemand die weet."

Het lijkt dus allemaal veel eenvoudiger dan het lijkt.

Het zou natuurlijk best kunnen dat Nietzsche het allemaal anders bedoeld heeft dan Taureck uit zijn werken destilleert. Met dezelfde argumenten kun je Karl Marx desavoueren, terwijl maar weinig mensen behalve Das Kapital gelezen, laat staan begrepen hebben wat hij eigenlijk voorstond. Het is evenmin eerlijk om Jezus verantwoordelijk te stellen voor alle wandaden die in de loop van de geschiedenis uit zijn naam zijn aangericht, of Mohammed voor de bloedige oorlogen die uit naam van de Islam zijn gevoerd. Laten we ervan uitgaan dat alle vier gedreven idealisten waren, die diep geraakt waren door alle onrecht dat zij om zich heen zagen en waar zij zelf onder geleden hadden en hartstochtelijk geprobeerd hebben om een rechtvaardige wereld te vestigen. In een rechtvaardige wereld is geen plaats voor zwakken, want zwakken bestaan slechts in relatie tot sterken, zoals knechten en bazen, minderen en meerderen, onderdanen en heersers hun bestaan aan elkaar ontlenen. Nietzsche heeft daartegen gefulmineerd. Hij wilde vrije mensen, geen zwakken, geen knechten, geen minderen en onderdanen. Dat wil niet zeggen dat hij bazen, meerderen en heersers wilde. Zijn Übermensch is knecht noch baas, meerdere noch mindere, onderdaan noch heerser, maar de onafhankelijke vrije mens, die noch macht ondergaat, noch macht uitoefent. Je kunt hem niet kwalijk nemen dat hij in de uitwerking van zijn visie, die dwars tegen de gevestigde orde inging, verstrikt is geraakt, net zomin als je dat Jezus kwalijk kunt nemen.
Het doel van Marx was de geestelijke emancipatie van de mens en zijn bevrijding van de ketenen van de economische bepaaldheid. Hij wilde dat de mens zich bevrijdde van zijn aliënatie en terug zou keren tot zichzelf. "Wanneer je je niet door een manifestatie als liefhebbend mens tot geliefd mens kunt maken, dan is je liefde onmachtig, een ongeluk'( Marx-Engels Gesamtausgabe I,3,p.149) Zo kennen mensen Marx niet, maar hij heeft het wel geschreven.
Allen voeren tegen de stroom in en uiteindelijk heeft de stroom hen en hun visies vernietigd. Altijd zijn het de leerlingen geweest, die hen niet begrepen hebben en hun profetische en messianistische uitzichten op een nieuwe wereld door macht gecorrumpeerd hebben.
De basis van onze westerse maatschappij is het gecorrumpeerde christendom, wat door Nietzsche als het grootste bedrijfsongeval dat totnogtoe in de geschiedenis van de mensheid heeft plaatsgevonden wordt gekwalificeerd (zie Frits de Lange, Letter en Geest 9-9-2000). Wat deze christelijke cultuur aan zwakken, uitgestotenen, ontrechten en karikaturen van de vrije mens heeft opgeleverd lijkt mij overduidelijk, hoewel iedereen de schone schijn probeert op te houden. Wat het gecorrumpeerde Marxisme heeft aangericht is niet erger, maar anders. Het fundament van beiden systemen is macht van de ene mens over de ander, van ouders over kinderen, van meerderen over minderen, van kennis over onwetendheid, slechts de verpakking is anders.
Allen wilden een Umwertung aller Werte en een uitbannen van de macht, zodat de onvoorwaardelijke liefde zou overblijven. Geen van hen is dat gelukt omdat ze niet begrepen zijn. Het evangelie was ooit een uiterst revolutionair pamflet en een grote bedreiging voor de gevestigde orde.
Waarschijnlijk is het dus toch waar dat de laatste christen aan het kruis stierf.

"Want niet wat ik wil, het goede, doe ik, maar wat ik niet wil, het kwade" schrijft Paulus aan de Romeinen, waarmee hij eigenlijk te kennen geeft dat de vrije wil voor hem geen gegeven is. Er zit kennelijk iets in hem dat hem dingen laat doen die hij zelf niet wil. Misschien zouden wij tegenwoordig zeggen: waarom doe ik dingen die ik zelf niet wil, waarmee de tweespalt tussen het ik en mijn zelf weergeven wordt en dus ons ik ons iets anders laat doen dan ons zelf wil. In het jargon heet dat ik ons Ego en Paulus noemt dat de zonde, die bewerkstelligt dat wij tegen beter weten in doen wat wij eigenlijk niet willen doen. De beslissing om naar het congres te gaan is dus niet door jouw hersenen genomen en niet door jezelf, maar omdat er brood op de plank moet komen, omdat er een stukje geschreven moet worden, omdat het streelt om je naam boven het stukje te schrijven, omdat je bij wil blijven met de ontwikkelingen en nog vele andere motieven en dat is dus die ik. Als het aan je zelf had gelegen, had je veel liever een trektocht in Nepal willen maken of een dolce far niente op de Malediven. De 'vrije wil' is een haast onuitroeibaar waandenkbeeld. Mensen worden gedreven door hebzucht, ijdelheid, jaloezie, hun libido, haat, wedijver en daarbovenuit door hun angsten en durven dan woorden als keuzevrijheid en vrije wil in de mond te nemen. Daardoor kiezen mensen niet zelf maar laten hun keuze sturen door hun vermeende eigenbelang en door angst voor hun hachie en angst is een slechte raadgever. Misschien is het zo dat de mens geen vrijheid heeft om te willen maar wel om niet te willen, niet de vrijheid om te doen, maar wel de vrijheid om niet te doen. Als er geschreven staat dat je de linkerhand niet moet laten weten wat de rechter doet, wil dat zeggen dat het een belangeloos doen moet zijn, vergelijkbaar met het Wu Wei van de taoïsten en dat alle anderen doen niet zuiver is, omdat daar altijd eigenbelang in schuilt.

Misschien heb je zelf wel teveel ballen voor open doel gelegd en heb je geboft dat ze er maar zoweinig ingeschopt heeft. Er staat toch geschreven: "zoekt eerst Zijn Koninkrijk en Zijn gerechtigheid", en de vraag is of het zinnig is om anderen te onderwijzen als je zelf nog niet gevonden hebt. Eigenlijk ben je een pendant van Paulus, maar die zei tenminste heel eerlijk dat hij het ook allemaal niet precies begreep, omdat hij nog als in een spiegel zag. Wat hebben anderen in godsnaam aan de overwegingen van een zoeker die ook nog niet gevonden heeft? Het is allemaal niet zo moeilijk als je denkt , want het enige dat er van je gevraagd wordt is een absolute eerlijkheid en dat is een grote aanslag op ijdelheid. Er zijn geen stappen op die weg, geen inwijdingsriten, en je hebt helemaal geen leermeesters nodig. Er is niets esoteries aan die weg, maar je zult toch eerst een beeld van je ego moeten hebben, voordat je weet waar je afstand van moet doen. Het is niet zo dat mensen de boodschap van Jezus of Boeddha niet kunnen begrijpen, maar ze durven het gewoon niet. Ze durven geen afstand te nemen van hun overtuigingen, van hun goedgelovigheid, van hun afhankelijkheid, van hun bezit, van hun ijdelheid en hun positie. En dan krijg zo'n laffe theorie als die van de reincarnatie, waardoor ouders hun kinderen opzadelen met hun bagage omdat ze zelf niet het lef hebben om zich van hun ego te ontdoen. Een mens hoeft zijn hele leven niet bezig te zijn om wijs te worden, om weer te worden als de kinderen en zich van zijn ego te ontdoen. Alle mensen komen inderdaad uiteindelijk thuis, maar helaas pas op hun sterfbed, waar ze noodgedwongen los moeten laten wat ze in hun leven verzuimd hebben los te laten en dan is het te laat en hebben ze spijt als haren op je hoofd dat ze anderen met hun dwalingen hebt opgezadeld. Wie sterft voor hij sterft sterft niet als hij sterft. Op jouw manier kun je nog je hele doorgaan en vele boeken schrijven over je zoektocht, velen met je mee laten dwalen en ze dezelfde mist inleiden waar je nu zelf in rondloopt, maar dan bedrieg je jezelf. En het is zo pijnlijk als je daar pas op je sterfbed achter komt.

"Het schoot me vandaag te binnen, toen ik over mijn werk in de filosofie nadacht en me zelf voorzei: "I destroy, I destroy, I destroy-." schreef de antifilosoof Wittgenstein, die uiteindelijk de illusie had dat hij met zijn Tractatus Logico-Philosophicus afgerekend had met de filosofie. Hij beschouwde het als de ladder die je weg kon gooien als je boven was. Misschien leed hij aan hetzelfde euvel als Cioran, namelijk dat ook hij niet radicaal genoeg was. "Alles doorzien hebben, en toch nog in leven blijven- een onmogelijkere positie bestaat er niet" staat in "Geboren zijn is ongemak" en daarmee geeft hij aan dat uit de maatschappij stappen en dan als een toeschouwer al dat zwoegen van de mens waarmee hij zich aftobt onder de zon aanschouwen een bizar schouwspel moet zijn.

"Zelfkennis, de wrangste kennis die er is, is tevens het soort kennis waarnaar het minste gestreefd wordt"

Ik las je ontnuchterende stuk over die disfunctionele bende vol trauma's en misere waar we in geboren zijn en heb daar wat opmerkingen bij. In zijn korte verhaal "De familie" schrijft Kurt Tucholsky:

"Toen God op de zesde scheppingsdag alles bekeek wat hij had gemaakt, zag hij dat het goed was. De familie was er dan ook nog niet. Dit premature optimisme heeft zich gewroken. Het verlangen van de mensheid naar het paradijs kan voornamelijk worden opgevat als de vurige wens, tenminste één keer vredig zonder familie te kunnen leven". en hij eindigt het verhaal met "En als de wereld vergaat, blijft altijd nog de beduchtheid, dat er in het hiernamaals een lieftallige engel op je afkomt, die zachtjes met zijn palmtak wuift en de gevleugelde woorden spreekt: "Zeg eens, zijn wij geen familie van elkaar..?" Geschokt tot in je diepste fundamenten neem je ijlings de benen.-- Naar de hel. Dat mag echter niet baten. Want daar zit de rest al op je te wachten."

Eigenlijk zijn het zo'n invoelbare verhalen van die mensen die 's avonds nog een pakje sigaretten gaan trekken en nooit meer terugkomen. Maar misschien is de werkelijkheid nog veel wranger dan je denkt. De vraag is namelijk welke tol mensen betalen door de lieve vrede en de schone schijn te handhaven. Wat komt er van de door loyaliteit verscheurde kinderen uiteindelijk terecht? Wat betekent het dat mensen een ander moeten zijn dan ze werkelijk zijn? . In "De kleine Johannes" van Frederik van Eeden neemt Pluizer Johannes mee naar de grote stad en brengt hem naar een groot grachtenhuis, waar een feest aan de gang is. En Johannes kijkt zijn ogen uit verrukt van de pracht en de praal. Prachtig geklede vrouwen, statige bedienden, kleur , licht en bloemen. En dan zegt Pluizer:

"achter al die lachende ogen en vriendelijke lippen schuilt iets heel anders. Als het opeens uitkwam wat allen waarlijk dachten, dan zou de partij gauw gedaan zijn".

In deze maatschappij wordt eerlijkheid genadeloos afgestraft en iedereen weet dat en daarom is zwijgen soms beter, maar je houdt daarmee wel de leugen in stand.
Gezinnen zijn netwerkjes van elkaar beïnvloedende individuen, waarin ieder lid een plaats en rol krijgt toebedeeld, waarin iedereen elkaar op de plaats houdt met onuitgesproken familiecodes en manipulatief taalgebruik. De gedweeën schikken zich daarin en spelen het spel verder, zoals dat steeds ingewikkelder en verfijnder van generatie op generatie werd doorgegeven, telkens vermeerderd met frustraties en onverwerkte familiedrama's. Zo geven ouders hun karma door en zadelen hun kinderen op met hun bagage. Uit je stuk begreep ik dat jij de rebel was in de familie, uit het keurslijf bent gebarsten en daarmee aanvankelijk een ravage hebt aangericht. Het is fascinerend om te zien hoe de gelederen zich dan weer sluiten en dat gedrag geweten wordt aan de puberteit. Uiteindelijk is dat de laatste poging om je van je bagage te ontdoen. Wat is de tol van de aanpassing, van het je schikken in je rol? Ik zal je een portret schilderen van een notabel gezin, nouveau riche verscholen achter een prachtige façade Vader zit bij de Rotary, moeder doet in vluchtelingenwerk en ze hebben vijf kinderen. Twee zijn er astmatisch, die krijgen het benauwd van sfeer die er in het gezin heerst, een is diabeet, zo zoet is hij en de jongste is een mongooltje. En dan is er nog een rebel, lichamelijk gezond, helder en eerlijk, maar uiteindelijk bij de psychiater belandt wegens onaangepast gedrag. Vader drinkt stiekem grote hoeveelheden om zijn geweten te sussen en om te overleven en moeder manipuleert onbewust en ongeremd verder en is depressief. Alleen de dokter wordt er beter van. Misschien een wat extreem voorbeeld, maar je zou in je eigen familie er best wat van kunnen herkennen, hoe pijnlijk het ook is. Ik denk dat er daarom geschreven staat: "verlaat u vader en u moeder", wat je dus figuurlijk en niet letterlijk moet nemen.

Op de radio hoorde ik net een interview met een vissenverzorger van de Wageningse Universiteit. De interviewster wees hem op drie grote karpers in een klein aquarium en vroeg hem of die vissen daar gelukkig mee waren. De verzorger antwoordde dat ze in gevangenschap geboren waren en dus niet beter wisten. Misschien is dat dezelfde reden waarom de mensen de tralies van hun kooi niet zien en als ze de onvrijheid van die kooi ervaren, zich in de wetenschap dat je toch niet kunt ontsnappen, dat vluchten toch niet meer kan, daar maar bij neerleggen. Daarbij komt dat omdat ze in een omgekeerde wereld leven en dus alles geprojecteerd zien, ze de illusie hebben dat de onvrijheid de maatschappij en de anderen zijn, terwijl de kooi in hun eigen hoofd zit. Ze vinden iemand geestig(!) of origineel als die de wereld terugdraait en gaan over tot de orde van de dag. Ze speuren met hun gekooide hoofden in het verleden om het heden te kennen, terwijl de oplossing van het verleden in het heden ligt. Zoals Nietzsche zei: slechts uit de hoogste kracht van het heden mag u het verleden duiden. In zijn Vertoog over de Ongelijkheid schrijft J.J. Rousseau:

"De filosofen die de grondslagen van de maatschappij hebben onderzocht, hebben alle de noodzaak gevoeld om terug te gaan tot de natuurstaat, maar geen van hen is zover gekomen........En allemaal, tenslotte, hebben ze zonder aflaten gesproken van behoefte, hebzucht, onderdrukking, verlangens en trots, en aldus naar de natuurstaat ideeën overgebracht die zij hadden ontleend aan de maatschappij. Zij praten over de wilde mens maar schilderen de maatschappelijke mens".

Je zou de parabel van Kafka ook net wat anders kunnen begrijpen. De Wachter zijn je vanzelfsprekendheden, je overtuigingen, je heilige huisjes, kortom je hele culturele bagage, je geïnternaliseerde Zeitgeist, die je toeschreeuwt dat je normaal moet doen, je moet aanpassen en dat vluchten toch niet meer kan. Je kunt de poort alleen maar door als je je kooi aflegt en dat is bloedeng, want waar blijf je dan. En daarom maak je er maar het beste van en speelt het spel mee.
Lang voor jouw tijd zong Boudewijn de Groot een ballade op tekst van Herman Pieter de Boer, "Zolang ik niet beweeg":

De dag verglijdt naar schemerlicht
De lucht is zacht en leeg
De wereld is in evenwicht
Zolang ik niet beweeg

Zolang ik met een stil gezicht
Mijn roerloosheid bewaar
Zolang ik zwijg en niets verricht
Bezweer ik elk gevaar

Ik voel me vreemd maar aangenaam
Heel vrij maar ook heel vroom
En alles wordt gewoon

Terwijl ik naar oneindig kijk
Verandert elk gevoel
Geluiden klinken heel nabij
Maar blijven zonder doel

Ik voel me vreemd maar aangenaam
Heel vrij maar ook heel vroom
En alles wordt gewoon

Ik weet niet of ik wakker bleef
Of wanneer ik deze woorden schreef
Ik weet alleen maar dat ik leef
Dat lijkt me wel genoeg

Dat gebeurt dan als je in de tuin zit en je kooi opeens weg is en alles heel gewoon wordt. Nu is het aardige dat je vanuit dat bewustzijn je tralies kunt bekijken die dan als een filmrol aan je geestesoog voorbij trekken. Als J.J. Rousseau op weg is naar het slot van Vincennes, waar zijn vriend Diderot op vermoeden van atheïsme gevangen zit overkomt hem iets wat hij als volgt omschrijft: " Als ooit iets op een plotselinge ingeving leek dan was het wel de gemoedsaandoening die mij overweldigde. Ineens voelde ik me door een licht van duizend lichten verblind; een menigte gedachten drong zich zo sterk bij mij op dat ik in een onbeschrijfelijke toestand van onrust raakte. Ik voelde mijn hoofd gevuld met een verwarring die aan dronkenschap grensde. Ik krijg het benauwd, mijn adem gaat zwaar, en aangezien ik niet verder kan ga ik aan de voet van een boom zitten. Hier breng ik een half uur door in zo´n opwinding dat ik, als ik opsta zie dat mijn jas nat van tranen is zonder gemerkt te hebben dat ik ze vergoot. Als ik ooit het kleinste deel zou kunnen beschrijven van dat wat ik onder die boom gezien en doorstaan heb! Met welk een scherpte had ik dan alle tegenstellingen van onze maatschappelijke orde kunnen aantonen; met welk een kracht had ik dan alle misbruiken van onze instellingen aan de kaak kunnen stellen, met welk een klaarheid had ik kunnen bewijzen dat de mens van nature goed is en dat het slechts zijn instellingen zijn die hem slecht maken. Alles wat ik van de overvloed aan grote waarheden, die mij onder die grote boom werden geopenbaard, heb bewaard en heb kunnen weergeven in mijn geschriften, is slechts een zwakke afspiegeling van datgene wat ik toen heb ervaren". Misschien is dat hetzelfde wat Borges ziet in de Calle Garay op de 19e trede van de keldertrap als hij de Aleph ontwaart en vandaar dat hij dat verhaal hetzelfde citaat uit Hamlet als motto meegeeft. Het zou ook kunnen dat logion 2 van het Evangelie van Thomas: "Laat hem die zoekt, zonder ophouden zoeken, totdat hij vindt. En als hij vindt, zal hij in verwarring raken, en als hij in verwarring geraakt is, zal hij zich verwonderen, en hij zal heersen over het Al", over dezelfde ervaring gaat. Misschien gaat ook boek XI van het Corpus Hermeticum daarover als daar staat:

"Je moet voor jezelf niets onmogelijk houden en houd je voor ogen dat je alles kunt doorzien, alle kunsten, alle wetenschappen en de aard van ieder levend wezen".

Tot slot, Kierkegaard schrijft in "Het begrip angst":

"Het eeuwige betekent ook het heden zonder verleden en toekomst, en dat is de volmaaktheid van het eeuwige".

Dat wil zeggen dat als je in het nu wilt leven je je hele verleden op moet geven en je toekomst. "Freedom is just another word for nothing left to loose" zong Janis Joplin.
Alles is al zovaak gezegd, maar er is nog nooit geluisterd.

Ik begrijp je bezorgdheid over de toestand in de wereld en hoe graag je daar wat aan wilt doen, maar ik denk dat er meer nodig is om deze waanzin te stoppen dan een oproep tot stoppen van het geweld, hoe goed je het ook bedoelt. Ik zag net op het journaal dat de beurs in New York weer geopend is, weliswaar gezakt is maar dat de beursanalisten een stijging voorzien, omdat er geïnvesteerd moet worden in wederopbouw en de oorlog en veiligheidsmaatregelen gefinancierd moeten worden. Ze gaan gewoon op de ingeslagen weg voort, zoals ze dat na de twee wereldoorlogen ook gedaan hebben. Niemand leert er wat van. Hoe hard moeten de klappen zijn om mensen tot inkeer te laten komen? 80% Van de Amerikanen roepen om wraak en vergelding. Geen land is zo gewelddadig als Amerika, doodstraf, wapenbezit, wapenindustrie, Hollywood dat horror, thrillers en porno verspreidt, nergens ter wereld is de kloof tussen arm en rijk zo groot. Ik vind het naïef als je denkt dat een antigeweld-oproep ook maar enig effect zal hebben. Er zijn geen schuldigen of onschuldigen, er is alleen onwetendheid. Iedereen, behalve de kinderen, heeft boter op zijn hoofd en het klinkt onaardig maar jij ook. Jij bent ook een radertje, hoe nietig ook, in deze leugenachtige maatschappij, en jij bent er dus medeverantwoordelijk voor. Deze Moloch is niet te stoppen, niet met geweld, niet met vergelding, niet met wraak. Nergens wordt de vrijheid verdedigd, want er is geen vrijheid. Mensen zijn slaaf van hun overtuigingen, van hun driften en emoties, van hun bezit en hun leiders, van hun egoïsme en eigenbelang. De economie en de democratie, overtuigingen en bezit moeten verdedigd worden en niet anders. Samenwerken aan een betere wereld ondanks de verschillende godsdiensten en overtuigingen is een illusie omdat juist de religies en overtuigingen deze waanzinnige wereld hebben opgeleverd. Verdeel en heers zeiden de Romeinen, geef het volk brood en spelen en het is nog steeds niet anders. Systemen kun je veranderen, maar het levert alleen een ander systeem op, met andere leiders en andere volgelingen, maar de basis blijft de macht van de ene mens over de andere. Dat is geen vrijheid, noch van de machthebber, noch van de machteloze. Het kwaad zit in de hoofden van de mensen, daar zetelen de woede, de leugen, de jalousie, de onvrede, de haat, de angsten, de onverdraagzaamheid, de eerzucht, de ijdelheid, de minachting, het fanatisme. Al die hoofden bij elkaar hebben deze maatschappij opgeleverd. Wat je aan ellende om je heen ziet is daar slechts de resultante van. Verbeter de wereld, begin bij jezelf,

Wij hebben niet de illusie dat ik ook maar een mens kan sturen, wij zien alleen dat mensen zich als willoze schapen door hun leiders laten sturen en het resultaat daarvan is deze zieke wereld waar we nu in leven, met alleen maar slachtoffers en onvrije mensen. Als je denkt dat je nog twintig jaar nodig hebt om je plannen uit te voeren, besef je niet hoe groot de crisis is waarin de maatschappij verkeert. Het is twee voor twaalf, de boel staat op instorten, en jij denkt dat te bezweren door de leiders die ons zelf dit moeras ingeleid hebben een boodschap te sturen. Wij vinden het aandoenlijk maar uitermate onpraktisch en naïef. Als iedereen nu eens op zou houden om achter leiders aan te lopen, als iedereen nu eens zelf ging nadenken, als iedereen nu eens op zou houden om anderen de schuld te geven en eerst eens naar zichzelf zou kijken, als iedereen zou ophouden om kwaad met kwaad te vergelden, kortom als iedereen nu eens eindelijk eerlijk zou worden, zouden we binnen de kortste keren een rechtvaardige wereld hebben, met vrije en onafhankelijke mensen. Dat is wat wij willen en in Psalm14, een psalm van David staat:

"De dwaas zegt in zijn hart: Er is geen God. Zij bedrijven gruwelijke en afschuwelijke misdaden, niemand is er die goed doet. De Here ziet neer uit de hemel op de mensenkinderen, om te zien of er een verstandig is, een die God zoekt. Allen zijn zij afweken, tezamen ontaard: er is niemand die goed doet, zelfs niet een."

Misschien zou David het als hij nu geleefd had het opschrijven zoals wij het hebben opgeschreven. Hij wilde niet een betere wereld, maar een rechtvaardige wereld en dat is ook ons doel.

Deel 6