Correspondentie - deel 6

Misschien zijn er toch nog wat dingen die je over het hoofd hebt gezien en daarom denk ik dat de oplossing die je hebt voor alle problemen niet goed uitvoerbaar is. Ik begrijp dat je alle bezittingen eerlijk over alle mensen in de wereld wilt verdelen. Nou zijn er heel ontevreden mensen die nooit genoeg hebben en steeds maar meer willen en je hebt mensen die al heel gauw tevreden zijn. De een vind dat hij perse een afwasmachine nodig heeft, de ander vindt met de hand afwassen heerlijk en zo kun je nog heel veel andere dingen bedenken. Dat wil dus zeggen dat je alle bezittingen zo moet verdelen dat iedereen tevreden is en ik zou niet weten hoe je dat zou moeten doen. Daarbij komt nog dat al die mensen kinderen krijgen en je dus steeds opnieuw moet gaan verdelen en dat lijkt me heel ingewikkeld. Lang geleden schreef een filosoof: alle bezit is diefstal. Dat wil zeggen als je iets voor jezelf hebt, onttrek je dat aan de gemeenschap. Dat is van mij, roep je dan, terwijl het eerst van niemand of van iedereen was. Bovendien moet je dan je bezit gaan verdedigen en dat kost veel moeite en energie en dan kun je niet eens genieten van je bezit. Wij hebben dus een heel eenvoudige oplossing, wij schaffen alle bezit af en wij vinden dan iedereen die roept dat iets van hem is een dwaas, een uitslover, iemand die denkt dat hij meer is dan een ander. Denk je niet dat hij meteen zijn vergissing zou inzien? Om gelukkig te leven heeft een mens alleen voedsel nodig, en een beschutting voor de nacht, verder niets. Alle bezittingen leveren je uiteindelijk alleen maar moeite op. Wij vinden werken een rare bezigheid en eigenlijk alleen voor de dwazen. Gelukkige mensen zijn tevreden en hebben dus niets nodig. Er zijn in de geschiedenis veel mensen geweest die dachten zoals jij en die werkten dan hun plan uit en het is altijd mislukt en daarom noemen we die mensen utopisten. Er zijn ook mensen geweest, die vertelden wat wij vertellen en die noemden ze dan profeten. Jessaja zegt: uw geleerdheid en kennis zijn het, die u verleid hebben, zodat gij bij uzelf zegt: Ik ben het en niemand anders. Maar u overkomt onheil, dat gij niet weet te bezweren; u overvalt een verderf, dat gij niet moogt te verzoenen; u overkomt plotseling een verwoesting, waarvan gij geen vermoeden had.

Als het antwoord van God op de vraag "waarom", een leuk antwoord zou zijn had allang iemand het gevonden.
Als het antwoord geld op zou leveren zou een ware goudkoorts zich van de mensen meester maken.
Als mensen verre ontdekkingsreizen zou moeten ondernemen om het antwoord te vinden, hadden ze het allang gevonden.
Als het antwoord waardering en schouderklopjes van de medemensen zou opleveren, zou het geen geheim meer zijn.
Als het antwoord waarschijnlijk is, zouden de mensen het voor waar aannemen.
Als de kerken de waarheid in pacht zouden hebben, zou de clerus geen moeite met het antwoord hebben.
Als het antwoord wetenschappelijk zou zijn, zouden de universiteiten het doceren.
Als mensen het antwoord met geweld zouden kunnen vinden, hadden ze vast een bom bedacht om het bloot te leggen.
Als de gevestigde orde het antwoord zou kunnen gebruiken om het pluche te beschermen, had die zich het al eeuwen toegeëigend.
Als de rijken het zouden kunnen kopen, was het ongetwijfeld uitverkocht. Als het antwoord ingewikkeld zou zijn en veel kennis zou vereisen, zou de wetenschap het zeker geweten hebben.
Als mensen het antwoord op de vraag graag zouden willen horen, zou het overal rondverteld worden.
Als mensen het antwoord zouden kunnen vinden door te doen en te presteren, was de taak allang volbracht.
Als het antwoord bedacht zou kunnen worden, had in al die eeuwen, met al die grote denkers toch zeker een het bedacht hebben.
Als mensen met het antwoord hun eigenbelang zouden kunnen dienen, het zou geen vraag meer zijn.

Waar je niet anders dan uit op zou kunnen maken dat het antwoord pijnlijk, onrendabel, voor de hand liggend, hoon en verkettering opleverend, onwaarschijnlijk, ketters, onwetenschappelijk, anarchistisch, revolutionair, niet te betalen, eenvoudig, beschamend en ondoenlijk is en niet bedacht kan worden.
Ach, eigenlijk weet iedereen wel dat het antwoord op de vraag naar het waarom de waarheid is en die is altijd pijnlijk. Was het maar zo dat wij horen, zien en zwijgen, maar wij zijn horende doof, ziende blind en kletsen de hele dag over niets. In onze vergulden kooi praten we over vrijheid, geluk en rechtvaardigheid en zingen het hoogste lied en de gevangenen moeten vermaakt worden, want het volk wil brood en spelen om de illusie van de schone schijn hoog te houden. Intussen creperen onze medemensen, zijn mensen banger dan ooit, worden er alleen al in Nederland 50 kinderen door hun verzorgers doodgeslagen en 10.000 ernstig lichamelijk mishandeld. Volgens Amnesty International is het ontnemen van iemands identiteit een vorm van martelen en het is niets anders dan wat er in de opvoeding van onze kinderen gebeurt. Wij kneden ze, van onbevangen, argeloze, spontane, en genietende kinderen, naar ons beeld en gelijkenis en ontnemen ze zo hun oorspronkelijke gezicht.

Over je PS. nog het volgende: honderden miljoenen mensen op deze aarde komen niet eens aan zoeken toe, geplaagd door honger, slavenarbeid en armoede, vernield in hun jeugd, gehandicapt, gewond en geslagen in het gevecht wat wij samenleven noemen. Zij stikken in het labyrint waarin jij loopt te genieten van het dwalen. Zij hebben niet gekozen voor het nest waarin zij geboren werden. Jij bent bevoorrecht en dat vraagt dat je woekert met je talenten, niet om iets te betekenen in deze maatschappij, maar voor een rechtvaardige wereld. Mensen zijn de meest wonderlijke en prachtige schepsels die er op deze aardbodem rondlopen, maar niet door de kunstjes die ze vertonen. Dat is maar franje en verhindert slechts het ware leven. De vraag blijft of je viool mag spelen als Rome in brand staat.

Misschien is dat juist het tragische van de hedendaagse en alle geaccultureerde mensen, dat zij in alles, vanaf het geboren worden tot hun dood, afhankelijk zijn van anderen. Ze weten niet hoe te baren, ze weten niet hoe te leven en tot slot weten ze niet hoe te sterven. Ze weten niet waarom ze leven, ze weten niet waarom ze zijn zoals ze zijn, ze weten niet waarom ze ziek worden, ze weten niet waarom ze lijden, ze weten niet waarom ze doen wat ze doen, ze dienen impliciet altijd hun eigenbelang en beseffen dat niet. "Je krijgt er zoveel voor terug, het is zo'n dankbaar werk, het geeft zoveel voldoening" zegt de hulpverlener en dat past helemaal in het voor-wat hoort-wat principe waar deze onrechtvaardige maatschappij gegrondvest is. Hulpverleners hebben slachtoffers, afhankelijken, vastgelopenen, en andere zieken nodig, om hun zelfbeeld op te vijzelen. en een niet aflatende stroom van gestranden. De hulpverlening is geen middel maar tot een doel op zichverworden. De enige ware hulpverlener is de hulpverlener die zichzelf overbodig maakt.
Wij zien hoe mensen vastlopen, zien hun wanhoop en verdriet, hoe ze zich vastklampen aan hun schijnzekerheden, aan de groep, aan hun overtuigingen. Zien hoe ze zich willoos overleveren aan mensen waarvan zij denken dat die het weten, aan autoriteiten, aan hulpverleners, die het ook allemaal niet precies weten en zien hoe ze daardoor steeds verder de mist ingaan. De hulpverlening, de beterweters, is een ramp voor de mensheid. Wij hebben begrepen dat alle pijn, verdriet en ziekten slechts symptomen zijn van een manier van leven en dat er nooit iets verandert als je de symptomen bestrijdt. Als je een probleem in het leven hebt, kun je het probleem oplossen, maar je kunt ook je leven veranderen, zodat het probleem verdwijnt. Dat willen wij de mensen laten zien. Waarom alles is zoals het is en hoe je daaraan kunt ontsnappen. Het klinkt hard wat wij zeggen, maar wij hebben ervaren, dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken.
En je moet maar bedenken dat als het onzin is wat we schrijven je er alleen maar smakelijk om moet kunnen lachen en je er alleen maar boos en verontwaardigd om kunt worden als het dat niet is.

Je schrijft: "je kunt je alleen overgeven wanneer je iets te geven hebt. Wanneer je niets bent, kun je jezelf niet overgeven". Zorg dus dat je een sterke persoonlijkheid hebt welke alleen kan ontstaan vanuit een sterk ego. Wanneer je geen sterk ego hebt, is er niets over te geven, niets af te pellen. Maar datgene wat na overgave overblijft, is een sterke persoonlijkheid, jouw ware wezen zonder egoisme".
Ik vind het erg verwarrend wat je schrijft, want ik heb altijd begrepen dat het juist je ego is, je bagage, waar je van los moet komen. Persona betekent letterlijk: masker. Dus dat is kennelijk iets wat je ware gezicht bedekt. Zoals jij het stelt moet je dus eerst zorgen voor veel bagage, want anders kun je je daar niet van ontdoen. Moet je dus eerst zorgen voor een masker voordat je zelf zich daarvan kan ontdoen? . Het woord ego zegt toch al dat het met egoisme en dus met eigenbelang te maken heeft? En eigenbelang is toch altijd strijdig met het algemeen belang? Is het dan niet zo dat wat er na overgave, of opgave, van je ego er juist geen persoonlijkheid, en dus onechtheid, overblijft, maar dat je dan pas echt jezelf bent? Belangeloze liefde kan toch alleen maar als je alle eigenbelang opgeeft?

De mens kijkt inderdaad via zijn zintuigen naar de werkelijkheid. Als mensen ziende blind zijn en horende doof komt dat niet door de ontoereikendheid van zijn zintuigen, maar omdat zijn bevoordeelheid, meningen en belangen hem niet doet zien wat hij ziet. U kent wellicht dat parabeltje van de rover, de kunstenaar, de vrek en de wijze. Zij reisden samen en vonden een grot, diep verborgen in de rotsen. De rover zei:"wat een prachtige schuilplaats", de kunstenaar zei:" wat een prachtige ruimte voor muurschilderingen", de vrek zei:" wat een prachtige holte om een schat te verbergen". Maar de wijze zei alleen:" wat een prachtige grot". Wij zijn met onze zintuigen perfekt uitgerust, alleen niet voor het kunstmatige leven wat wij leiden. Voor een kunstmatig leven heb je inderdaad instrumenten nodig. U denkt dat wij de natuur kunnen en moeten verbeteren en dat wij met onze instrumenten de kennis van de werkelijkheid kunnen uitbreiden en verbeteren. In "De kleine Johannes", schrijft Frederik van Eeden:

" Bij de wonderlijke samenhang van mensen en dieren ging het nog erger. .......Van al wat Johannes schoon en kunstig toescheen toonde hij (Dr. Cijfer) de onvolkomenheid en gebreken. De Plannenmaker, Johannes, was erg slim, maar bij alles wat hij maakte vergat hij iets en de mensen hebben handen vol werk om al die gebreken zo goed mogelijk op te lappen. .......Nu gaan zij alles zelf doen en storen zich volstrekt niet meer aan de Plannenmaker en zijn plannen. Wat hij hun niet gegeven heeft nemen ze brutaal en eigenmachtig en waar het hem blijkbaar te doen was hen te doen sterven, ontduiken zij de dood voor langere tijd, door allerlei konstgrepen. Maar het is de schuld van de mensen, riep Johannes, waarom wijken zij moedwillig af van de natuur?"

Zuivere objectiviteit in inderdaad onmogelijk zolang mensen hun bril, gekleurd door theorieen, vooroordelen en ijdelheid op hebben. Daar gaat dus het Ken Uzelve over. Wie zichzelf kent, kent het Al, zoals de gnostici zeggen.
Zo betrouwbaar mogelijke kennis is onbetrouwbaar, zoals bijna zwanger niet zwanger en bijna eerlijk oneerlijk is. Je bent wijs of eigenwijs, want wie 500 vademen onder de zeespiegel is verdrinkt net zogoed als wie daar een el onder is.
Het verkrijgen van inzicht in jezelf is geen cultuurproces, maar een je ontdoen van de hele culturele korst die de mens het ware leven beneemt. Je kunt niet de kool en de geit sparen. Het is zoals Kierkegaard zegt Enten/Eller. Je moet wel de cultuur gebruiken om je ervan te ontdoen, je moet om zo te zeggen de ladder omvergooien na erop geklommen te zijn. De weg naar boven en naar beneden is uiteindelijk dezelfde.
De mogelijkheid om je " verstand zuiveren " is geen kwestie van aanleg, netzomin zoals genialiteit dat is. Kritisch zijn, je niet aanpassen, gaan op de weg waar alle wegwijzers terug, terug, terug wijzen, is geen verdienste. U hebt netzomin het nest uitgekozen waarin u geboren werd, als de crimineel.
Kunstenaars en filosofen geven geen beschrijving van de werkelijkheid, maar zijn daarnaar hoogstens op zoek. En zolang ze zoeken hebben ze niet gevonden en als je niet gevonden hebt kun je ook de weg niet wijzen. Wijzen zullen hun gewaarwording verbergen(Spreuken 10-14) of waarover je niet kunt praten moet je zwijgen.
Ooit waren filosofen mensen die de wijsheid liefhadden en daarnaar leefden. Zij zouden onze filosofen slechts als sofisten bestempelen, broodfilosofen, die problemen met hun hoofd proberen op te lossen. Als er iets problematisch in het leven is moet je niet het probleem oplossen maar je leven zo veranderen dat het probleem verdwijnt.

"Alleen als je nog veel gekker denkt dan de filosofen kun je hun problemen oplossen" (Wittgenstein).

Geloven blijft een merkwaardig begrip en het viel me op hoe je dat begrip op verschillende manieren kunt gebruiken en hoe verwarrend dat is. Per definitie is geloven "niet zeker weten". Je gelooft iemand omdat je aanneemt dat die ander het weet, maar dat weet je niet zeker. Eigenlijk is geloven dus gemakzuchtig: je hoeft zelf niet te denken en je kunt je op de autoriteit van een ander beroepen. Geloven doe je dus altijd tegen beter weten in, met andere woorden uit onwetendheid want als je weet hoef je niet meer te geloven. De strijd tegen vooroordelen en de autoriteit was ooit het motto van de Verlichting, zo helder verwoord door Emanuel Kant:

"Verlichting is daar waar mensen de onmondigheid afleggen die zij aan zichzelf te wijten hadden. Onmondigheid is daar waar mensen niet in staat zijn hun verstand te gebruiken zonder zich daarbij door een ander te laten leiden. Mensen hebben de onmondigheid aan zichzelf te wijten wanneer dat onvermogen niet berust op een gebrek aan verstand, maar op het ontbreken van de vaste wil en de moed om het verstand dat zij hebben ook te gebruiken zonder zich daarbij door een ander te laten leiden. Sapere aude (durf te weten)! Waag het om het verstand dat je hebt zelf te gebruiken! is dus het wachtwoord van de Verlichting."

En wat is het resultaat geweest? Zoals bij elke revolutie werden alleen de bordjes verhangen. De zogenaamde Verlichters ontdeden zich van de religie, maar liepen vervolgens even hard achter de wetenschap aan. Ze verruilden dogma's voor hypothesen, priesters voor wetenschappers, kerken voor universiteiten en de autoriteiten bleven autoriteiten, deskundigen zouden we tegenwoordig zeggen. Zo geloven mensen in allerlei theorieën, de evolutietheorie, economische theorieën, en nog vele anderen die door wetenschappers volgens door henzelf opgestelde criteria worden bewezen. Kortom de nieuwe waarheid. Soms doet het me denken aan het sprookje van de Nieuwe kleren van de keizer, die ook alleen gezien konden worden als je intelligent was. Mensen geloven dat bacteriën ziekteverwekkers zijn, dat je van roken longkanker krijgt, dat je gezond kunt eten, dat melk moet, dat je van geneesmiddelen beter wordt, dat ziekte en pijn nu eenmaal bij het leven horen en nog veel meer dat misschien nog niet helemaal bewezen is door de wetenschap, maar dat ze het eens zullen bewijzen. Een knap gecoördineerd geloof met massasuggestie en massa-illusie. En iedere wetenschapper beroept zich op zijn voorgangers en ieder probleem dat ze oplossen roept meer vragen op en zo is de wetenschap een divergent en uitdijend heelal geworden, met een begin maar zonder einde. De exacte wetenschap zou je als spielerei kunnen beschouwen, puzzelen met zelfontworpen puzzelstukjes door de leisure class, de vrijgestelden. Maar de hubris van de wetenschap die met zijn reductionisme iets meent te kunnen zeggen over het leven is ongehoord. Paradigma na paradigma verschijnt en altijd is er weer die missing link, die de wetenschap zelf creëert. Ik besef dat er met wetenschappers geen fatsoenlijk gesprek te voeren is, omdat ze nooit de basis van hun wetenschap ter discussie willen stellen. Er is geen arts die de reductionistische scheiding van de mens in lichaam en psyche ter discussie durft te stellen omdat dat in zou kunnen houden dat zijn bouwwerk op drijfzand is gefundeerd.
De wetenschap mag dan mooie verhalen opleveren, maar ze zijn nooit waar.

Een aardig aforisme wat ik laatst vond luidt: hij was zijn hele leven dominee, hij is nooit mens geworden. Je zou daar natuurlijk ook filosoof voor in kunnen vullen, maar eigenlijk is het niet aardig om zo te beginnen. Ik denk dat wat je bedoelt met ongedeelde aandacht een kijken zonder denken is, wat iedereen wel eens heeft, maar de meesten sporadies omdat ze bang zijn voor het "zesde zintuig", waarmee je waarschijnlijk de stem van het geweten, of de Logos bedoelt. De valkuil om vanuit je karakter te handelen kun je natuurlijk omzeilen door je je van je karakter te ontdoen, want dat heb je alleen nodig om je in deze zieke maatschappij staande te houden, en dat ben je zelf niet. Mani, Marcion en Tatianus zijn dan voor de geinstitutionalisserde kerk weliswaar ketters geweest, maar dat wil niet zeggen dat ze prachtige dingen gezegd hebben en dichter bij de waarheid zaten. Hadden de christenen voorheen hun predestinatieleer, de katholieken hun erfzonde en het oosten het Karma, inmiddels is je lot genetisch bepaald. Dat is dus de nieuwe erfzonde, maar nog verderfelijker dan de oorspronkelijke en wetenschappelijk onontkoombaar. Ik denk dat het nog gemakkelijker is dan je denkt om je van je Karma of je verleden te ontdoen en van je momenten van ongedeelde aandacht een blijvende aandacht te maken.

Als ik je goed begrijp bestaan er meerdere vormen van vrijheid en is het dus eigenlijk zo dat iedereen vanuit zijn eigen gebondenheid de betekenis van dat woord zelf mag invullen en dat betekent dus dat er net zoveel invullingen zijn als er mensen zijn en dat lijkt me heel verwarrend. Dat is dus kennelijk ook de reden dat Bush zegt de vrijheid te verdedigen, terwijl hij eigenlijk alleen zijn eigen gelijk, bezit en belangen verdedigt en de vrijheid van meningsuiting natuurlijk. Maar is het niet zo dat mensen hun mening alleen gebruiken om hun eigen standpunt, dus hun eigenbelang te verdedigen? En dat discussies daarom zo zinloos zijn omdat mensen alleen willen horen wat er in hun kraam te pas komt en slechts hun eigen standpunt verdedigen? En dat mensen die daar het meest bedreven in zijn de boventoon voeren en met knappe argumenteringen anderen die daar niet zo bedreven in zijn proberen te overtuigen van hun eigen gelijk? Het is mij een raadsel wat je onder de gewone mensen en de gewone wereld verstaat. Kennelijk zijn er ook ongewone mensen en bestaat er een andere wereld, die niet gewoon is. Zijn gewone mensen soms mensen die niet zelf denken, die zich niet laten leiden door hun gezond verstand, maar door de angst om hun positie kwijt te raken? Zou het die angst zijn waardoor in onze medische periodieken nooit een wezenlijke discussie wordt gevoerd? In 1925 verbood de toenmalige voorzitter van de KNMG, Tendeloo, de vraag waartoe. Die vraag hoorde niet in een causale geneeskunde thuis, stelde hij, en daar moesten de filosofen zich maar over buigen. En zou het misschien niet daarom kunnen zijn, omdat wij onszelf niet ter discussie durven stellen, dat onze geneeskunde zo langzamerhand op alle fronten spaak loopt, hoeveel geld en inspanningen er ook in gepompt wordt? In de zestiger jaren schreef Ivan Illich de "Medical Nemesis" en het rimpelde slechts in onze poel van zelfgenoegzaamheid. Hugo Verbrugh schreef "Geneeskunde op dood spoor", hij werd erom uitgelachen. En de belangrijkste vraag die onze patienten stellen is: "waarom" en wij zeggen dat we het zelf ook niet begrijpen, maar dat we wel een verklaring hebben, die we met onze zelfgeconstrueerde theorieen bedacht hebben.
Natuurlijk kun je je buurman doodschieten, hoewel je ook weet dat geen enkele moord zonder motief plaats vindt en dat mensen dat nooit in vrijheid doen, maar gedreven door angst, haat en vergelding, zoals zowel de zogenaamde terroristen als het "vrije" westen dat doen. Iedereen mag zijn buurman doodschieten, maar gelukkig beseffen mensen dat de consequenties voor henzelf zijn. Ik ben pas echt vrij, schreef Bakoenin, als alle mensen vrij zijn en dan zijn er geen beperkingen meer voor het individu.
Wij beschouwen ons als kinderen van de Verlichting, maar Emanuel Kant schreef daarover:

"Verlichting is daar waar... (zie hierboven)

en wat is het resultaat? Mensen baseren zich op denkbeelden van anderen, bouwen voort op theorieen van anderen, praten anderen na, knutselen uit andermans ideeen hun "eigen" mening en weten dus duidelijk niet waar ze het echt over hebben.

Er zijn heel veel vriendelijke en dappere dames en heren, die met vreselijk goede bedoelingen hun leven leiden, naar de normen en wetten die zij hebben meegekregen. Maar wie weet wat er zich in hun hoofden afspeelt? Wie kent hun angsten, hun problemen, hun onvervulde wensen, hun teleurstellingen, hun boosheden en ergernissen, hun haat, hun vooroordelen, hun onverdraagzaamheid, hun oneerlijkheid en zelfbedrog? Wie kent hun duistere kant, die verborgen wordt achter de schone schijn, van vriendelijkheid, flinkheid en zich niet laten kennen? Het is natuurlijk verschrikkelijk als je dochter wordt vermoord, zoals iedere voortijdige dood verschrikkelijk is, omdat het niet had moeten gebeuren. Er is helemaal geen troost voor zulk soort dingen omdat mensen het niet begrijpen. Mensen weten niet eens waarom ze leven ondanks hun verwoede pogingen tot zingeving, laat staan dat ze weten waarom ze dood gaan. Ze weten niet waarom ze dingen doen en laten, waarom ze ziek worden, waarom rampen hen treffen en waarom ze dingen mooi, lekker en leuk vinden. Maar wat wil je in een maatschappij waar de vraag WAAROM een van de laatste, maar dan ook een onbespreekbaar, taboes is; waar mensen niet naar binnen maar naar buiten kijken; waar alles projectie is omdat er in de hel, zoals Elias Canetti in Het Martyrium schrijft, geen spiegels zijn.
Het blijft een merkwaardige mythe over jezus en zijn wederopstanding en helemaal onbegrijpelijk als je het letterlijk neemt en niet figuurlijk. In het evangelie van Petrus staat:

"En zij hoorden een stem uit de hemel zeggende: Hebt gij de doden gepredikt? En van het kruis werd een antwoord gehoord: Ja! ".

Dat wordt pas begrijpelijk als je weet dat in die tijd de maatschappij als het dodenrijk werd gezien, waarin de "doden" de niet verlichten waren, die doelloos ronddwaalden, gedreven door hun begeerten en door hun onbewuste motieven, en dwalend hun gemoed verteerden. Geheel parallel daaraan was je voor de stoicijnen wijs of dwaas en daar tussen lag niets. Volgens Youp van 't Hek is iedereen in de war (hij incluis), volgens de stoicijnen iedereen dwaas en volgens het oorspronkelijke christendom iedereen "dood" of slapend. Laat de doden hun doden begraven komt zo dan ook in een heel ander daglicht te staan. Religie is niet alleen een vreemd verzinsel, maar ook een moordend verzinsel en heeft met de oorspronkelijke boodschap, of het nou van Boeddha, Jezus of Mohammed is, niets te maken. In Psalm 14:3 staat: "Allen zijn zij afgeweken, tezamen ontaard; er is niemand, die goed doet, zelfs niet een". Volgens Sartre hebben wij allemaal vuile handen en het komt altijd op hetzelfde neer. Er is dus niemand in het dodenrijk die Hem looft. Wel veel mooie woorden, oogstrelende rituelen, en vervolgens gaat iedereen over tot de orde van de dag en ze geven hun verdriet een plaatsje, noemen dat verwerken en hopen dat het slijt, maar het slijt nooit en daarmee geven mensen zichzelf levenslang. Ze geven de schuld aan de anderen, de maatschappij en de omstandigheden en vergeten zoals in het dodenrijk betaamt naar zichzelf te kijken en zullen het dus nooit begrijpen. Je bent wijs of eigenwijs en aan dat laatste ga je voortijdig dood, maar dan echt dood, waarna je door de andere doden begraven wordt. Het is in wezen allemaal niet zo moeilijk, opstaan uit de "doden" is voor iedereen weggelegd, maar het eist wel een absolute overgave.

Je hebt voor jezelf een sluitend verhaal geconstrueerd, ingevuld met zekerheden van deskundigen, en dan kan ik me voorstellen dat je gaat denken dat je nu eenmaal zo bent. Met een uitzicht op niets in een ondragelijk leven. Zou het kunnen dat het continue bewustzijn dat je dood gaat veroorzaakt wordt door het intuïtieve gevoel dat je nooit echt geleefd hebt? Het doet mij denken aan iemand die een uitnodiging heeft gekregen voor een voorstelling in de schouwburg, waarvan hij gehoord heeft dat het ongelofelijk prachtig moet zijn, en hij gaat op weg en komt allerlei mensen tegen die schijnbaar doelbewust door de straten lopen. En hij vraagt aan de voorbijgangers waar de schouwburg is, met die prachtige voorstelling, en de voorbijgangers kijken hem meewarig aan en zeggen: dit is de voorstelling en wij genieten ervan. Die andere voorstelling is pas als je dood bent, doe nou maar gewoon mee, geef maar net als wij zin aan het dwalen en doe alsof het prachtig is. Zet je masker maar op en speel ons spel mee, want er zijn zoveel leuke en goede dingen in ons spel en zoeken naar de schouwburg, dat is zinloos en die heeft toch nog nooit iemand gevonden. Maar jouw masker werkt niet goed genoeg en dan zijn er momenten van dissociatie en dan ga je naar een van de wegwijzers, die overal in de stad de mensen die de weg kwijt zijn weer op een spoor zetten en die heel geleerd zijn en weten hoe het komt dat je het spoor bijster bent, bijvoorbeeld omdat de temperatuur in je frontaalkwab iets hoger is, maar ze kunnen je niet zeggen waarom dat nou wel bij jou en niet bij hen is. Dan mompelen ze wat over dispositie, erfelijke aanleg of zomaar toeval. Ze weten de weg naar de schouwburg ook niet, maar dat hoeft voor hen ook niet want zij hebben hun zin gevonden in het wegwijzen en iedereen waardeert dat zeer. En als je het dwalen helemaal niet meer aankunt hebben zij rusthuizen, waar je een tijdje uit mag rusten en dan krijg je pillen zodat je niet zo goed meer merkt hoe krankzinnig dat gedoe buiten is en als je opgeknapt bent mag je weer naar buiten om mee te doen. Je zou het ook kunnen vergelijken met Plato's Grot. Er zijn mensen die met niet zo goede ketens aan de wand geketend zijn en die weten zich af en toe los te worstelen en zien dan dus hele andere dingen als de geketenden. Familie, vrienden en kennissen maken zich al gauw ernstige zorgen en roepen de hulp in van de psychiater, die geleerd heeft hoe je mensen weer aan de wand vast kunt maken. Jouw aanpassingsfilter werkt niet goed genoeg en er zijn maar twee opties: of dit spel, waar jij de regels niet van bedacht hebt, zo goed en zo kwaad als het kan blijven meespelen, of je met Wittgenstein afvragen of dit spel wel gespeeld moet worden. Wie zichzelf niet gedood heeft zal nooit vrij zijn, zeg je. Je kunt dat letterlijk nemen, maar figuurlijk is het ongelofelijk veel prettiger, want dan kom je bij de schouwburg uit. Dan weet P. wie P. is en is het raadsel opgelost. Of om met Grunberg te spreken: je moet je los maken van die poppenspeler, die van je leven een marionettenspel maakt.

Hij heeft de zekerheid van de gelovige, wat toch eigenlijk een merkwaardige contradictio in terminis is. Hij mag niet twijfelen en jij wel en daar zijn gelovigen heel bang voor. Maar wie niet twijfelt zal nooit vertrekken en wie niet vertrekt zal nooit aankomen en wie oprecht zoekt zal vinden, anders is het onzinnig om te zoeken.
Je stelt je de vraag hoe men zich tegenover wat er zoal gebeurt in het leven moet verhouden, hoe men eigenlijk moet leven, waar het in het leven om gaat of zou moeten gaan. En dan verzucht je dat dat te grote vragen zijn en dat daar dus geen antwoord op is te geven. Ik denk dat de weg naar de hemel bestaat uit het toch beantwoorden van die vragen in een Odyssee naar het beloofde land, waarin je veel moet overwinnen en uiteindelijk bij jezelf thuiskomt. Als een vraag gesteld kan worden, kan hij ook beantwoord worden, anders is de vraag onzinnig. Decennia geleden, toen de psyche in de geneeskunde noch niet was uitgeroeid, was het in de psychosomatiek een voldongen feit dat de ziekte van Crohn een psychosomatische aandoening was, net zozeer als asthma een neurose, en vele andere aandoeningen door de psyche werden beinvloedt. In de huidige technologische geneeskunde waarin l'homme machine het paradigma bepaalt, is het uitspreken van dit soort verbanden vloeken in de kerk. Het mag niet waar zijn dus is het niet waar. Zou het niet zo kunnen zijn dat alles wat zich in het hoofd van die negentienjarige afspeelt een fnuikende invloed op haar lichaam heeft? Dat ze weliswaar gevoelig is, maar niet eerlijk en openhartig durft te zijn omdat ze zoals iedereen nooit zegt wat ze echt denkt, omdat we allemaal geleerd hebben om de lieve vrede te bewaren. In "De kleine Johannes" neemt Pluizer Johannes mee naar de grote stad en brengt hem naar een groot grachtenhuis, waar een feest aan de gang is. En Johannes kijkt zijn ogen uit verrukt van de pracht en de praal. Prachtig geklede vrouwen, statige bedienden, kleur , licht en bloemen. En dan zegt Pluizer:

"achter al die lachende ogen en vriendelijke lippen schuilt iets heel anders. Als het opeens uitkwam wat allen waarlijk dachten, dan zou de partij gauw gedaan zijn"

Zou het niet kunnen dat het krampachtig handhaven van de schone schijn, het je niet laten kennen, debet zijn aan het leed. Zou je je dan toch moeten overgeven aan het leven en aan jezelf? Leven we dan in een omgekeerde wereld en zien we als Narcissus niet de werkelijkheid maar een spiegelbeeld? Zoals in de Brief van Jacobus ( 1:23) staat:

"want wie hoorder is van het woord en niet dader, die gelijkt op een man, die het gelaat, waarmee hij geboren is, in een spiegel beschouwt; want hij heeft zich beschouwt, is heengegaan en heeft terstond vergeten hoe hij er uitzag".

Misschien moeten we echt andersom gaan leven en het spoor terug volgen en aan het eindpunt door de spiegel stappen en misschien komen we dan pas weer met beide benen op de grond en kunnen we weer echt lachen.
Er is een verband waarin alles waar zo moeilijk mee te leven valt opgelost wordt, alleen is dat niet denkbaar, want de karavaan van het denken bereikt nooit het hart, maar alleen leefbaar. Echt leven doe je met je hart en niet met je hoofd.

Het is een intrigerende vraag wat er gebeurd zou zijn als Adriaan Koerbagh zijn boodschap op het internet had kunnen zetten. Wellicht nog intrigerender is de vraag waarom het in deze roerige tijden schijnbaar ontbreekt aan ketters en revolutionair talent, dat de gezapige gevestigde orde zou kunnen verontrusten. Zou het kunnen dat in onze geseculariseerde wereld waarin het heil niet meer van de kerk verwacht wordt maar van de wetenschap en met name van de artsen als de nieuwe hogepriesters, alleen een wetenschappelijke ketter de schone schijn kan ontmaskeren? Zou het, als dat zou gebeuren, ook nu niet doodgezwegen, belachelijk gemaakt en verketterd worden? Zoals je al schreef gaat het in alle discussies en dialogen uitsluitend om de eigenwijsheid, het eigen gelijk en de bevestiging van eigen dogma's.
Wij nemen de handschoen weer op en hebben een hedendaagse spinozistische, nietzscheaanse site geschreven, ketters tot op het bot en bedreigend voor de gevestigde orde. Het grote taboe in onze maatschappij is dat mensen op een of andere manier zelf verantwoordelijk zouden zijn voor hun ziekten, lijden en ongeluk en dat ouders dat zouden zijn voor het lijden van hun kinderen. De kern van ons verhaal is dat wijsheid onverbrekelijk verbonden is met rechtvaardigheid en eerlijkheid, zoals dat op vele plaatsen in de bijbel staat en dat kennis en wijsheid tegenstrijdig zijn. Zoals Dirk Rafaelsz. Camphuysen zo mooi dichtte:

Ach waren alle menschen wijs
En wilden daerbij wel!
De Aerd'waer haer een Paradijs;
Nu isse meest een Hel.

Onlangs lazen we tot onze verrassing dat Pontiaan van Hattum destijds een boekje onder dezelfde naam als de naam van onze site "Een Hemel op Aarde" heeft geschreven.

Er gebeurd niets in de natuur dat met haar eigen universele wetten in strijd is. Zoals je zelf zegt is de schepping tot het uiterste geordend en als men de minste van die wetten zou veranderen, dan zou het leven op aarde niet meer mogelijk zijn. Nou worden er in de bijbel nogal wat wonderen vermeld. De zon die stil gestaan heeft ten tijde van Jozua, de slang die gesproken heeft, Elia die met vurige paarden ten hemel vaart, Jezus die over het water loopt, water dat in wijn verandert, doden die ten leven gewekt worden en nog vele anderen die allemaal in strijd zijn met Gods eigen eeuwige onveranderlijke wetten. Of God besluit om een wonder te laten gebeuren even de natuurwetten te veranderen of je moet de bijbel niet letterlijk nemen, een andere mogelijkheid is er niet. Dus als alles in de bijbel waar is, kloppen de eeuwige natuurwetten niet en is God onbetrouwbaar. Als je netjes katholiek bent opgevoed weet je dat door de komst van Jezus het Oude Testament, zoals jullie dat noemen overbodig geworden is, want Hij is de vervulling van de profeten. Je maakt het zo moeilijk voor jezelf, terwijl het zo eenvoudig is. Alle ellende op de wereld doen mensen zichzelf en elkaar aan en dat is altijd zo geweest. Laat je niet bang maken door praatjes van anderen want angst is een slechte raadgever.

Proberen een paradijs creëren, daar is de mensheid al milennia-lang vruchteloos en kortzichtig mee bezig en je ziet overal om je heen wat voor puinhoop ze ervan gemaakt hebben. Als de mensen nu eens massaal zouden ophouden om de schepping te vernielen, elkaar af te maken, op zouden houden om te ruziën om hun eigen gelijk te krijgen, en eindelijk dus zouden gaan leven zoals God dat bedoeld heeft, vredelievend, onbaatzuchtig, de schepping bewonderend, zonder macht over elkaar uit te oefenen, dan zou er weer een paradijs op aarde zijn en zouden mensen zonder angsten, zonder ziekten, zonder ruzie, haat, verdriet en pijn kunnen leven. Je zou kunnen zeggen dat de mensen dan pas naar Gods wil zouden leven. Jezus zegt zelf: bekommer je niet om de dag van morgen en als met angst en beven uitziet naar de eindtijd ( wat je daar ook onder mag verstaan) houd je je daar niet aan. De doelstelling met de aarde zoals God die voor de mensen gegeven heeft is dat de mensen temidden van de schepping een gelukzalig leven leiden en niet Zijn schepping vernielen, dieren vermoorden, bossen kappen, de aarde vervuilen met het afval van hun egoïstisch en kortzichtige manier van leven. Jij hebt toch ook geleerd dat God alom tegenwoordig is? Hoe zou het dan mogelijk zijn een paradijs te creëren zonder God?
Oordeel niet, heb uw vijanden lief, gij dan zult volmaakt zij, gelijk uw hemelse Vader volmaakt is. Dat wil dus zeggen dat als je niet volmaakt bent, je je niet aan Zijn woorden houdt. Nog nooit is iemand een beter mens geworden door waarschuwingen, door hem bang te maken met straf en vergelding, Misschien heb je wel een beeld van Jezus en weet je wat hij allemaal gedaan heeft, maar veel belangrijker is wat hij gezegd heeft, want uiteindelijk had hij een blijde boodschap, maar hij vraagt niet veel, maar alles van je. Hij vraagt namelijk dat je wordt als Hij en daar moet je alles wat je belangrijk hebt leren vinden in je leven voor opgeven en dat is voor de meeste mensen teveel gevraagd. Het heeft geen zin om bang te zijn voor de toekomst als je al zoveel angsten in je hebt, bang dat je ziek wordt, bang voor andere mensen, bang voor je eigen driften, bang voor je gedachten en dat allemaal omdat je je laat leiden door wat andere mensen zeggen en denken. God heeft geen geboden en verboden ingesteld, dat kun je in Genesis lezen. Er was maar een gebod wat de mens overtrad waardoor hij uit het paradijs werd verdreven en dat was dat hij niet zou eten van de boom van kennis van goed en kwaad, met andere woorden dat hij niet zelf met zijn mensenwetten en verboden en geboden zou gaan uitmaken wat goed en kwaad was.
Het is allemaal niet zo moeilijk als je denk, maar iets verklaren is heel iets anders dan het begrijpen.

Lang geleden, toen jij nog een heel klein jongetje was en met argeloze ogen de wereld inkeek, had jij nog geen gedachten, je geloofde niets, je had geen hoofd vol kennis, je maakte je geen zorgen over de toekomst, je was er gewoon. Inmiddels heb je een hoofd vol gedachten en overtuigingen en je denkt dus inmiddels dat je katholiek, nederlander, zoon van, en misschien nog veel meer bent, maar dat ben je niet, dat denk je.Je gedraagt je dus ook niet als mens, maar als katholiek en als nederlander en als zoon van en nog veel meer en dat is een vermoeiende bezigheid en daar kun je heel erg van in de war raken als je dat allemaal uit elkaar moet houden. Daarnaast is je hoofd gevuld met allerlei kennis die je van anderen hebt overgenomen en daar vorm je dan wat mensen noemen je eigen mening mee, maar dat is je eigen mening helemaal niet, maar dat is een mengseltje van wat andere mensen geloven dat waar is, die dat ook weer van anderen hebben die dat ook geloofden. Wat Elia betreft. Nog nooit is er iemand op aarde teruggekomen, want de mens heeft maar een leven en dat is altijd zo geweest en dat zal altijd zo blijven, want dat is de wet van de natuur. Profeten zijn er altijd, de hele mensengeschiedenis door, geweest en dat zijn geen bijzondere, maar juist vreselijk gewone mensen, waarschijnlijk zo gewoon, dat ze je niet eens op zouden vallen als je er een tegen zou komen. Misschien woont er wel een bij jou op de hoek. Wat ook altijd zo is geweest en dus nu ook is dat de andere mensen niet houden van profeten, omdat hij hun praatjes doorziet, hun eigenwijze kennis ontmaskert, hun onrechtvaardigheid aan de kaak stelt en ze laat zien hoe oneerlijk ze zijn en dat iedereen zich vergist en dat is het laatste wat mensen willen horen. Mensen hebben altijd hun onzin in boeken opgeschreven en dat noemen ze dan heilige boeken en daar doen ze heel gewichtig mee en daar maken ze godsdiensten van en praten over god en weten niet wat ze daar precies mee bedoelen, maar ze zijn er wel heel druk mee. En dan denken ze dat je uit een boek kunt leren hoe je moet leven en daar maken ze met elkaar ruzie over omdat ze hun boeken allemaal anders uitleggen en dat noemen ze dan een babylonische spraakverwarring en ze maken elkaar af om hun eigen gelijk te krijgen en dat doen ze allemaal schaamteloos.en ze geloven het zelf ook nog. En zoals in het sprookje van de nieuwe kleren van de keizer is er dan opeens iemand die het spel doorziet en begrijpt dat iedereen in deze wereld elkaar alleen maar bezig houdt met niets, druk bezig is met het druk zijn en die zegt dat dan en dat noemen ze nou een profeet. Vooral de mensen die zichzelf heel belangrijk vinden en die vinden dat ze heel veel gepresteerd hebben en die zich zelf heel knap vinden omdat hun hele hoofd vol theorieen zit waar ze heel ingewikkeld over kunnen praten, worden dan vreselijk boos omdat ze zich betrapt voelen en daarom moeten profeten ook heel voorzichtig zijn want anders worden ze afgemaakt. Die site die je opgaf is duidelijk van iemand die de klok heeft horen luiden maar niet weet waar de klepel hangt. Als je naar dat soort onzin luistert, kun je niet naar jezelf luisteren en dat is enige manier om wijs te worden.

De term vervreemding betekent niet het ervaren van de verdubbeling. Met vervreemding wordt de toestand van de geaccultureerde mens bedoeld. Men noemt dat ook wel schizoïde, eendimensionaal, ontaard, gespleten of aangepast. De geaccultureerde mens is per definitie dubbel, twee zielen in een borst. In de volkswijsheid heet het: de wereld is een schouwtoneel, ieder speelt zijn rol en krijgt zijn deel.
Om nu terug te komen op de boeken van Banville: zij hebben iets onrustbarends, want hij vertelt iets over ons allemaal, waar we blind en doof voor zijn en dus helemaal niet willen zien en horen, of misschien niet durven zien en horen. Want wat blijft erover als we uit onze rollen stappen en onze maskers afzetten? Dat noemen we nou de horror vacui. De angst voor de leegte, de angst om onze rol te verliezen en dan niets meer te zijn. De angst om niemand te zijn. De angst om door de mand te vallen, maar Freek de Jonge zegt, er is geen mand, dat is onze illusie. Net zomin als jij schrijver, Nederlander, socialist en nog veel meer bent. Dat zijn je rollen, je buitenkant. Die ander dat is je binnenkant, die jou die rollen ziet spelen, maar nauwelijks aan het woord gelaten wordt, want daar zijn we met z'n allen te druk voor.
De grote hamvraag die Alexander Cleave zich stelt is de vraag die wij ons niet durven te stellen, want waar blijf je dan. Toch beantwoordt hij aan de oproep van Ken Uzelve, waar onze eigentijdse filosofen van zeggen dat je dat toch nooit kunt weten en het dus geen zin heeft om daarnaar te zoeken. De vraag is inderdaad of je daar genoegen mee moet nemen. Op zoek gaan is namelijk de kudde verlaten en dat is een eenzaam avontuur als de kudde zo immens is en de zoekenden zo weinig. Je kunt het vergelijken met het verlaten van Plato's grot. Want stel je voor dat er wel een einddoel is, dan heeft de kudde zich vergist, maar daar pas je nooit meer in. En hoe maak je dan de kudde duidelijk dat ze zich vergissen?
Het merkwaardige is dat het idee van de verdubbeling en de vraag: wie ben ik en ben ik wie ik was, vrijwel letterlijk in het Evangelie van Thomas voorkomen. Oorspronkelijk uitgebroed door de Essenen, gevlucht omdat het verhaal bij de Farizeeën en Sadduceeën te bedreigend was en nog onvoldoende uitgerijpt om hen te kunnen weerstaan, naar Egypte waar het Idee opgevangen werd bij de Alexandrijnse Therapeuten (dat is nou het verhaal van de vlucht van het "kind" naar Egypte) en uitrijpte. Het is een routebeschrijving naar het Zelf en wie zichzelf kent het Al. Of zoals dat zo aardig in Hermes Trismegistos staat (Tractaat XI: 20): Overtuig jezelf dat voor jou niets onmogelijk is en houd voor ogen, dat je alles kunt doorzien, alle kunsten, alle wetenschappen en alle eigenschappen van alle schepsels.
Ach het is eigenlijk zo eenvoudig, dat je als je het eenmaal ziet, je je niet voor kan stellen dat je het niet eerder gezien hebt.