Over Antipsychiatrie

Wat is er met de antipsychiatrie gebeurd?

De term "antipsychiatrie" werd voor het eerst gebruikt door David Cooper die in 1968 zijn boek: "Psychiatry and Antipsychiatry" publiceerde. Het voorwoord begint hij met: "Voor iedereen, die in de psychiatrie werkt en weigert zijn kritisch bewustzijn, voor datgene waarmee hij zich daarmee bezighoudt, te laten verstarren, of weigert het door de dagelijkse indoctrinatie in de Universiteitskliniek of de psychiatrische kliniek te laten verstikken, rijzen een aantal verwarrende vragen op. Juist op dit gebied, temidden van mensen in extreme situaties, wordt men in het bijzonder door twijfel overmand: Waarom ben ik hier? Wie heeft mij hier neergezet of waarom ben ik hier zelf naartoe gekomen (en wat is het verschil tussen deze beide vragen?) Wie betaalt mij waarvoor? Wat moet ik doen? Moet ik eigenlijk wel wat doen? Waarom zou ik niets doen? Wat is iets en wat is niets? Wat is leven, wat is dood, wat is geestelijke gezondheid, wat is krankzinnigheid"

Dat waren de twijfels die toegelaten werden en de vragen die toen gesteld durfden te worden. Eigenlijk draaide het om de eeuwige taboe-vraag: "Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig?" David Cooper, de Marxist, is eigenlijk de enige die zichzelf altijd uitdrukkelijk als antipsychiater heeft geafficheerd en het zijn vooral de tegenstanders geweest, de gevestigde orde, die zich bedreigd voelden en degenen die durfden te twijfelen aan hun vanzelfsprekendheden als aanvallers beschouwden en hen het etiket antipsychiaters opplakten. Voor hen werd het een geuzennaam, maar het dekte de lading niet. Zij waren niet anti, zij vielen het bestaande systeem niet aan, maar gaven een nieuwe en revolutionaire inhoud aan de psychiatrie.
Al in de vijftiger jaren waren in Amerika, de Palo Alto-groep in Californië, en in Engeland, The Tavistock Clinic, die de gebaande wegen verlaten hadden en zich afvroegen of het allemaal niet anders was en moest. Zij ontdekten dat wat gestoord gedrag genoemd wordt, een begrijpelijke reactie was op communicatiestoornissen in het milieu van het slachtoffer en dat het gestoord gedrag geen oorzaak had maar een betekenis. Zij overtraden daarmee het grootste taboe in elke cultuur, het taboe dat het gestoorde gedrag van een gezinslid, iets te maken heeft met het gedrag van de andere gezinsleden, de familie, grotere familieverbanden en zich verder uitstrekkend tot volkeren en uiteindelijk tot de hele maatschappij. Een merkwaardig taboe omdat het slechts geldt voor alles wat als ziek, gestoord, crimineel en ongewenst wordt beschouwd en niet voor al die gewenste eigenschappen en gedrag, prestaties, aangepast gedrag, het ver schoppen in de maatschappij, status en rijkdom. Dat stemt namelijk opvoeders trots op hun product en zij beschouwen dat als een eigen verdienste.
De non-conformisten kwamen dus tot de conclusie dat als de maatschappij gestoorde mensen produceert, de maatschappij en dus uiteindelijk de mens die die maatschappij bouwde en in stand hield, moest veranderen en dat psychiatrische patiënten die boodschap vertelden, als je maar naar ze luisterde. Dat het er dus eigenlijk op neer kwam dat de zogenaamde "normale" gestoord was en dat de gestoorden dat door hadden, maar van de "normalen" weer "normaal" moesten worden en als zij daar niet toe bereid waren, ze geëlektroshocked, opgesloten en met medicijnen onder controle gehouden moesten worden.
Dat viel dus niet in goede aarde en de gevestigde orde was (en is) oppermachtig. Maar ook de gezinnen, die een patiënt hadden voortgebracht, voelden zich aangevallen. Zij kregen het gevoel dat ze de schuld (die verfoeilijke christelijke uitvinding) kregen: de schizofrenogene moeder en het schizofrenogene gezin. Elk gezin is een gesloten systeem, waarin ieder gezinslid op elkaar reageert, waarin ieder gezinslid de plaats inneemt die hem/haar wordt toebedeeld en elke patiënt, of het somatisch of psychisch is, is de zondebok, die overbeladen met de gezinsbagage decompenseert. Iedereen is medeverantwoordelijk, gezinsleden, buren, familie, dorp, volk en mensheid. Dat vertellen Laing en nog helderder Kipphardt. Ze zijn verguisd, verketterd en daar zelf uiteindelijk aan onderdoor gegaan, zoals alle ketters in de hele mensengeschiedenis, "Jezus" incluis. 2000 Jaar geleden koos het volk ook voor Barabbas, de gevestigde orde, en moesten de ketters het veld ruimen.

Wat is er met de antipsychiatrie gebeurd?

De ware, revolutionaire antipsychiatrie is volledig verdwenen. Er resten nog wat verwaterde stromingen, die anti zijn; anti elektroshock, anti medicijnen, anti opsluiting, anti psychiatrische inrichting, anti psychiaters en ze geven de schuld aan alles en iedereen, maar vergeten naar zichzelf te kijken. Zij zien schizofrenen nog steeds als ongeneeslijk en geven zichzelf en hen daarmee levenslang.

* * *